Rối loạn tiêu hóa là bệnh lý rất thường gặp ở trẻ nhỏ đang trong độ tuổi ăn dặm. Các nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa thường gặp nhất là do thay đổi chế độ ăn uống, ví dụ từ sữa mẹ (dạng lỏng, vị ngọt) sang bột ăn dặm (dạng đặc hơn, vị mặn). Ngoài ra. thức ăn không bảo đảm dinh dưỡng, bị ôi thiu hoặc do sử dụng thuốc kháng sinh.
Các triệu chứng của rối loạn tiêu hóa thường gặp như chướng bụng, đầy hơi, ợ chua, nôn ói, tiêu chảy, táo bón, đi tiêu phân sống lổn nhổn. Tình trạng này kéo dài khiến bé mệt mỏi, ăn uống kém, biếng ăn từ đó dẫn tới sụt cân, thấp còi, suy dinh dưỡng. Do biếng ăn, hay bị nôn ói nên trẻ bị rối loạn tiêu hóa thường có sức đề kháng yếu, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như nhiễm trùng đường hô hấp.
Bé bị rối loạn tiêu hóa cần có chế độ ăn uống đặc biệt hơn để bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của cơ thể và tăng cường hệ miễn dịch. Thực đơn ăn dặm cho bé rối loạn tiêu hóa cần được xây dựng một cách khoa học, đơn giản, bao gồm các loại thức ăn dễ tiêu hoá để không gây áp lực lên dạ dày và ruột nhưng vẫn đảm bảo đủ dinh dưỡng để bé có đủ năng lượng cần thiết. Một số nguyên tắc lựa chọn thực phẩm để xây dựng thực đơn ăn dặm cho bé rối loạn tiêu hóa như sau:
- Để giúp bé nhanh chóng khỏi bệnh, các món ăn trong thực đơn ăn dặm cho bé rối loạn tiêu hóa cần an toàn, đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng bao gồm: đường bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất.
- Cơm, cháo, mỳ,… : là nguồn cung cấp tinh bột đảm bảo cho bé mau phục hồi. Ăn cháo giúp dạ dày và ruột của bé dễ dàng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng dễ dàng. Một số món cháo bổ dưỡng thích hợp cho bé bị rối loạn tiêu hóa như cháo hạt sen, cháo cà rốt nấu với phô mai.
- Chất đạm: có trong thịt, cá, tôm, trứng, sữa, các sản phẩm từ đậu nành và các loại đậu khác. Bé bị rối loạn tiêu hoá cần tăng cường bổ sung chất đạm để cung cấp các axit amin cần thiết cơ thể. Đây là nguyên liệu cho cơ thể sản xuất các thành phần tế bào của hệ thống miễn dịch như bạch cầu, lympho.. Trẻ dưới 1 tuổi cần 100 – 150g thịt, cá mỗi ngày, trẻ từ 1 đến 3 tuổi cần 150 – 200g thịt, cá mỗi ngày.
- Chất béo có trong dầu ăn trẻ em (dầu mè, dầu oliu) hoặc mỡ động thực vật. Đặc biệt, Omega-3 là axit béo rất có ích cho sự phát triển của bé. Ngoài ra, omega – 3 còn đem lại lợi ích cho tim mạch, mắt, da. Trong thực đơn ăn dặm cho bé rối loạn tiêu hóa cần có các loại thực phẩm giàu omega – 3 như cá biển, cá da trơn, tảo biển và các loại hạt khô như hạnh nhân, quả óc chó, … xay nhuyễn cho vào cháo, bột.
- Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu chất kẽm tốt cho hệ tiêu hoá, giúp bé ăn ngon miệng và hấp thu tốt hơn. Kẽm có nhiều trong các loại ngũ cốc, thịt bò, tôm, cua và gan động vật.
- Rau củ quả có chứa rất nhiều chất xơ và các vi chất dinh dưỡng như canxi, sắt, kẽm cần thiết cho quá trình phát triển của bé. Các loại rau xanh như rau dền, rau ngót, súp lơ xanh, mồng tơi bổ sung chất xơ giúp cho lợi khuẩn đường ruột phát triển, từ đó tăng cường và hỗ trợ hệ thống tiêu hóa. Đặc biệt là các vitamin A, B, C có từ rau xanh và trái cây sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, hạn chế nguy cơ dị ứng cho bé và mắc các bệnh nhiễm khuẩn; giúp cơ thể đào thải chất độc, tiêu hóa các chất béo không lành mạnh và giúp bé hấp thu chất sắt tốt hơn. Chính vì vậy, việc bổ sung rau củ trái cây vào thực đơn ăn dặm mỗi ngày sẽ giúp cho hệ tiêu hóa của bé luôn khỏe mạnh, phòng ngừa hiệu quả tình trạng rối loạn tiêu hóa, táo bón.
- Các loại trái cây như chuối, táo, đu đủ, cam, quýt, bưởi, thanh long … giúp bổ sung cho bé lượng vitamin và khoáng chất bị thiếu hụt. Uống nước ép trái cây vừa bù nước vừa bổ sung các dưỡng chất. Cha mẹ nên cho bé ăn 1 đến 2 quả chuối mỗi ngày để giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh, giảm nguy cơ bị rối loạn tiêu hóa.
- Sữa bột chứa nhiều loại dưỡng chất, giàu chất xơ tăng cường cho hệ tiêu hóa. Nếu bé bị rối loạn tiêu hóa do sữa không phù hợp thì cha mẹ cần đổi loại sữa khác thích hợp với hệ tiêu hóa của bé.
- Sữa chua chứa nhiều vi khuẩn lên men giúp cân bằng và phát triển hệ vi sinh trong đường ruột, duy trì hệ tiêu hóa của bé khỏe mạnh.