Buồng trứng đa nang là gì?
Hội chứng buồng trứng đa nang (hay còn gọi là PCOS – Polycystic Ovary Syndrome) là một rối loạn nội tiết ở phụ nữ. Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang sẽ có quá nhiều hormone sinh dục nam trong cơ thể (hormone androgen). Điều này làm ngăn cản sự rụng trứng khiến buồng trứng có nhiều nang nhỏ, ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh sản của nữ giới và nếu không được điều trị sớm, người mắc hội chứng này dễ bị mắc các bệnh lý sau:
- Bệnh tim mạch
- Đái tháo đường
- Ung thư nội mạc tử cung
- Huyết áp cao
Theo thống kê, hơn 50% phụ nữ mắc phải hội chứng này bị thừa cân, béo phì (thường là béo bụng). Ngoài ra, phụ nữ mắc hội chứng đa nang còn có các dấu hiệu điển hình sau:
- Tăng cân mất kiểm soát
- Rối loạn kinh nguyệt
- Có các vấn đề về da như bị mụn trứng cá
- Tâm trạng thay đổi thất thường
- Rụng tóc, lông mọc bất thường.
Mối quan hệ giữa ăn uống và buồng trứng đa nang
Theo nhiều nghiên cứu, hội chứng buồng trứng đa nang là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chứng vô sinh, hiếm muộn ở phụ nữ. Nguyên nhân gây ra căn bệnh này thường là do sự đề kháng insulin hoặc do quá trình trao đổi chất diễn ra không hiệu quả. Trong quá trình điều trị, chế độ dinh dưỡng là điều quan trọng mà người bệnh cần chú ý:
Chế độ dinh dưỡng
- Phụ nữ mắc đa nang buồng trứng thường có mức insulin cao hơn bình thường. Insulin là hoocmon được tạo ra trong tuyến tuỵ của bạn, giúp các tế bào chuyển đường thành năng lượng.
- Nếu bạn không sản xuất đủ insulin, lượng đường trong máu của bạn có thể tăng lên. Nếu bạn bị kháng insulin, cơ thể sẽ cố gắng tạo ra lượng insulin cao để giữ mức đường trong máu ổn định. Mức insulin cao có thể thúc đẩy buồng trứng sản xuất nhiều androgen hơn từ đó gây ra bệnh đa nang buồng trứng.
- Kháng insulin cũng có thể làm cho cân nặng khó giảm hơn, lý giải hiện tượng thừa cân của phụ nữ mắc đa nang buồn trứng.
- Một chế độ ăn nhiều tinh bột có thể làm tăng khả năng kháng insulin của cơ thể, gây ra hội chứng buồng trứng đa nang. Chính vì vậy, trong thực tế, hầu hết những người bị đa nang buồng trứng thường là người dễ bị thừa cân, béo phì
Vitamin và các vi chất
- Vitamin D: Một nghiên cứu cho thấy có tới 67 – 85% người thiếu vitamin D. Thế nhưng, thiếu hụt vitamin D có liên quan đến kháng insulin, rối loạn kinh nguyệt, rụng trứng bất thường, rậm lông, tăng tiết androgen, béo phì, giảm khả năng thụ thai. Đây là những yếu tố có nguy cơ dẫn đến buồng trứng đa nang. Vì vậy, thiếu hụt vitamin D có thể làm các triệu chứng của căn bệnh này trở nên tồi tệ hơn.
- Magne: Magne (magie) rất quan trọng đối với phụ nữ bị buồng trứng đa nang vì nó cải thiện độ nhạy insulin và giảm kích thích thần kinh, dẫn đến ít căng thẳng và giảm các triệu chứng buồng trứng đa nang.
- Kẽm: Kẽm cần thiết cho hoạt động của các enzyme, hormone và hệ miễn dịch. Sự thiếu hụt kẽm có thể gây mất cân bằng nội tiết tố và làm cho tình trạng buồng trứng đa nang trở nên xấu hơn. Vì thế, việc bổ sung kẽm sẽ giúp làm giảm triệu chứng của buồng trứng đa nang như lông không mọc ở mặt và ngực nữa.
- Các vitamin nhóm B: Vitamin B, đặc biệt là B2, B3, B5 và B6, có tác dụng tăng khả năng chuyển hóa đường và chất béo, cải thiện chức năng tuyến giáp, cân bằng hormone, cải thiện khả năng sinh sản.
Buồng trứng đa nang nên ăn gì?
- Buồng trứng đa nang làm gì để sớm có thai?
Khi bị đa nang buồng trứng, bạn nên ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau củ và trái cây
Rau có lá xanh đậm
Rau ăn lá có chứa nhiều sắt, canxi, magie, kali, vitamin K, C, E và B giúp bạn kiểm soát các triệu chứng bệnh cực tốt. Bạn có thể tìm thấy trong các loại rau ăn lá màu xanh đậm như rau chân vịt, bông cải xanh, cải xoăn, cải kale,… Ngoài ra còn có rất nhiều loại rau củ tốt cho sức khỏe, giúp đẹp da, chống lão hóa mà bạn nên tham khảo cho bữa ăn của mình.
Rau củ có màu sắc
Rau củ nhiều màu sắc không chỉ làm cho món salad thêm ngon miệng mà còn giúp kiểm soát các triệu chứng buồng trứng đa nang. Nguyên nhân là do trong các loại rau củ này thường chứa nhiều chất chống oxy hóa mạnh, giúp trung hòa các tác động xấu do stress oxy hóa (là tình trạng các chất oxy hóa chiếm ưu thế hơn so với các chất chống oxy hóa của cơ thể). Những loại rau củ nhiều màu sắc giàu dinh dưỡng thường là: ớt chuông, khoai lang, cà chua, cà rốt, cà tím…
Trái cây
Rất nhiều phụ nữ bị đa nang buồng trứng lo sợ rằng hàm lượng đường fructose trong trái cây có thể làm lượng đường trong máu tăng cao. Tuy nhiên, ngoài đường thì trái cây còn rất giàu vitamin, khoáng chất, chất xơ. Do đó, bạn không nên kiêng cữ chúng. Tốt nhất, bạn nên chọn các loại trái cây có chỉ số đường thấp như dâu tây, mơ, bưởi, ổi, lê, cam, dưa hấu, việt quất, táo, kiwi…
Thực phẩm giàu sắt
Đây là chất mà những phụ nữ mắc chứng đa nang buồng trứng nên cung cấp trong quá trình điều trị bệnh của mình. Chất này thường có trong các loại thịt: thịt gà, thịt lợn, thịt bò, các loại ngũ cốc, cá,…
Chất đạm, protein từ thịt trứng
Bạn nên cung cấp các loại thực phẩm lành mạnh có nhiều protein và đạm như thịt và trứng. Đây là các loại thực phẩm khá giàu protein, không gây tích mỡ, còn giúp bạn tăng cơ, trẻ hóa.
Thực phẩm giàu canxi
Một số thực phẩm xếp vào nhóm canxi bạn có thể ăn như: sữa đậu nành, sữa chua, sữa không béo, rau dền, chuối, rau cải chíp, đậu phụ, quýt, cam, kiwi,… Canxi không chỉ giúp giảm cân, tốt cho quá trình điều trị mà còn huyết áp ổn định, tránh khỏi các bệnh về tim mạch.
Thực phẩm có tính kháng viêm
Ngoài những thực phẩm trên, bạn cũng nên ăn nhiều các loại thực phẩm có tác dụng kháng viêm như:
- Cà chua
- Cải xoăn
- Rau bó xôi
- Hạnh nhân và quả óc chó
Buồng trứng đa nang kiêng ăn gì?
Các chất kích thích, rượu bia, cà phê
Những loại chất này sẽ làm tăng nồng độ insulin, đi kèm là sự gia tăng androgen. Những hiện tượng này sẽ dẫn tới việc tăng cân, gây mụn trứng cá, rậm lông. Không chỉ có hại cho sức khỏe nói chung, chúng còn ảnh hưởng đến khả năng rụng trứng. Các chất kích thích này thường có trong trà, cà phê hay đồ uống cồn như bia, rượu, đồ có ga.
Thực phẩm làm chỉ số đường huyết (GI) cao
Các loại thực phẩm làm chỉ số đường huyết ( GI) cao có thể khiến lượng đường trong máu đột ngột gia tăng, dẫn đến việc hormone insulin tiết ra nhiều hơn. Không những vậy, các thực phẩm có chỉ số GI cao lại thường chứa nhiều calorie và thiếu chất dinh dưỡng. Vì vậy, tốt nhất bạn nên tránh ăn những loại thực phẩm này. Cụ thể, các thực phẩm có chỉ số đường huyết cao thường là:
- Bánh mì trắng
- Bánh quy, bánh ngọt
- Bún, hủ tiếu, bánh canh, phở…
- Gạo trắng
- Các loại ngũ cốc ăn sáng
- Hoa quả sấy khô
- Kẹo
- Kem
- Nước ép trái cây chứa nhiều đường
- Nước ngọt
Chế độ ăn giàu đường và tinh bột có thể là nguyên nhân gây ra buồng trứng đa nang. Tinh bột có thể gây viêm, làm tăng khả năng kháng insulin trong khi đường có thể làm gián đoạn sự rụng trứng. Do đó, bạn nên tránh xa đường bất cứ khi nào có thể. Đường thường xuất hiện trên bao bì thực phẩm với các tên gọi sau:
- Sucrose
- Sirô ngô
- Dextrose
Mỡ, chất béo từ thịt
Đây là các chất béo bão hòa. Khi đi vào cơ thể, nó sẽ khiến cho lượng đường tăng cao. Điều này dẫn tới các bệnh như tiểu đường, tim mạch, thừa cân. Các chất béo này không hề tốt cho người mắc đa nang buồng trứng.
Bánh ngọt, nước ngọt
Các loại bánh và nước ngọt chứa cực nhiều đường, có thể khiến insulin trong máu cao đột biến, tăng sự tích tụ mỡ, không tốt cho cơ thể. Bạn nên hạn chế các loại đồ ngọt, hay các thức ăn chế biến sẵn để cải thiện sức khỏe và cân nặng.
Sản phẩm làm từ sữa
Các sản phẩm làm từ sữa là một phần quan trọng trong một chế độ ăn cân bằng. Tuy nhiên, với những người mắc phải hội chứng buồng trứng đa nang, nên hạn chế sử dụng những thực phẩm này. Nguyên nhân là do các thực phẩm làm từ sữa có thể làm tăng nồng độ testosterone trong cơ thể, khiến các triệu chứng của bệnh trở nên trầm trọng thêm. Vì vậy, tốt nhất bạn nên hạn chế hoặc tránh dùng sữa, pho mát, sữa chua, bơ và các sản phẩm sữa khác.
Sản phẩm làm từ đậu nành
Những người mắc chứng không dung nạp lactose thường chuyển sang sử dụng các sản phẩm từ đậu nành như một phương pháp thay thế tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, nếu bạn mắc hội chứng buồng trứng đa nang thì nên hạn chế sử dụng vì nhiều nghiên cứu cho biết đậu nành có thể làm chậm quá trình rụng trứng và điều này khiến các triệu chứng của bệnh trở nên nặng hơn.
Chất béo không lành mạnh
Nhóm thực phẩm tiếp theo cần được loại bỏ khỏi chế độ ăn của những người mắc chứng hội chứng buồng trứng đa nang là nhóm thực phẩm chứa chất béo không lành mạnh như chất béo bão hòa, chất béo đã hydro hóa và chất béo chuyển hóa. Chất béo bão hòa thường có nhiều trong các loại thịt đỏ có nhiều mỡ và các sản phẩm làm từ sữa. Loại chất béo này có thể khiến cơ thể sản xuất nhiều hormone estrogen, gây cản trở sự hấp thu một số dưỡng nhất trong cơ thể và gây tăng cân. Chất béo chuyển đổi và chất béo đã hydro hóa thường có nhiều trong dầu ăn, thực phẩm chế biến và bơ thực vật, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đái tháo đường ở phụ nữ bị PCOS.
Thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh
Thực phẩm chế biến sẵn cũng có ảnh hưởng rất lớn đến các triệu chứng buồng trứng đa nang. Các chất phụ gia, hóa chất, hương vị và chất bảo quản có trong thực phẩm chế biến sẵn có thể khiến cơ thể tiết ra nhiều hormone prostaglandin, gây viêm nhiễm và làm tăng lượng insulin trong cơ thể.
Các loại thực phẩm gây viêm
Ngoài các loại thực phẩm trên, bạn cũng nên hạn chế sử dụng các loại thực phẩm gây viêm như khoai tây chiên, bơ thực vật, thịt đỏ hoặc thịt chế biến sẵn khỏi chế độ ăn mỗi ngày.
Buồng trứng đa nang nên uống thuốc gì?
Thuốc hỗ trợ sinh sản
Bên cạnh việc có một chế độ ăn uống lành mạnh, bạn nên đến thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín, để được kê đơn thuốc, tăng hiệu quả điều trị. Một số các loại thuốc hỗ trợ sinh sản hiện nay công dụng khá tốt, được bác sĩ kê đơn mà bạn có thể tham khảo như: Metformin, Gonadotronpins, Letrozole, Clomiphene.
Thuốc tránh thai
Đây là loại thuốc được chỉ định dùng khá nhiều với những phụ nữ chưa kết hôn hay chưa có kế hoạch sinh con. Thuốc giúp điều hòa kinh nguyệt, bảo vệ buồng trứng, giảm triệu chứng nam hóa, … Hai loại thuốc tránh thai phổ biến và an toàn đó là: thuốc viên chỉ có progestin và thuốc tổng hợp.