Viêm bàng quang cấp là tình trạng bàng quang bị tổn thương, viêm sưng do nhiễm trùng đường tiết niệu. Lý do gây ra viêm bàng quang cấp, tuy nhiên do vi khuẩn là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh. Đối với viêm bàng quang cấp, việc điều trị tương đối nhanh và đơn giản. Tuy nhiên, những triệu chứng của bệnh cũng gây khó khăn cho người bệnh trong đời sống và sinh hoạt hằng ngày.
Viêm bàng quang cấp là gì?
Viêm bàng quang cấp là tình trạng bàng quang bị viêm sưng, viêm chủ yếu do vi khuẩn gây ra. Bệnh đa số ở nữ gây ra triệu chứng đau và khó chịu khi đi tiểu. Bệnh tương đối lành tính và dễ điều trị cho đến khi nhiễm trùng lan lên thận. (1)
Những nguyên nhân hiếm gặp hơn gây viêm bàng quang là thuốc như thuốc xịt vệ sinh phụ nữ hay thuốc diệt tinh trùng, xạ trị vùng chậu, đặt ống thông tiểu.
Thuốc điều trị chủ yếu là kháng sinh. Đối với viêm bàng cấp đơn giản, đa số các bác sĩ lâm sàng sẽ sử dụng kháng sinh theo kinh nghiệm tuỳ thuộc vào tình hình dịch tễ vi khuẩn của địa phương. Đối với viêm BQ phức tạp: như trên bệnh nhân viêm tái đi tái lại, ở nam giới, có bất thường cấu trúc đường niệu…thì các bác sĩ sẽ cho cấy nước tiểu để tìm ra loại kháng sinh thích hợp để điều trị.
Nguyên nhân gây bệnh viêm bàng quang cấp
1. Viêm bàng quang cấp do vi khuẩn
Đa số những trường hợp viêm bàng quang cấp là do nhiễm khuẩn. Có đa dạng loại vi khuẩn có thể gây ra bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu này. Một số những cái tên được biết gồm: Escherichia coli, proteus mirabilis tụ cầu vàng, lậu cầu, trực khuẩn mủ xanh. Tuy nhiên, Escherichia coli là cái tên được nhắc đến nhiều nhất với 80% trường hợp viêm bàng quang cấp tính do nhiễm khuẩn là do vi khuẩn này gây ra.
Khi vi khuẩn xâm nhập trong bàng quang, chúng sẽ tấn công lớp niêm mạc và dưới niêm mạc, bộ phận có chức năng bảo vệ bàng quang. Niêm mạc bàng quang bị tổn thương sẽ trở nên nhạy cảm và gây ra những triệu chứng đặc trưng như tiểu nhiều lần hay tiểu gắt.
Bình thường lớp niêm mạc cùng với cơ chế nước tiểu bài xuất giúp những vi khuẩn gây hại này được loại bỏ. Khi mất 1 trong 2 cơ chế này, hoặc khi vi khuẩn xâm nhập đủ lớn để thắng sự bảo vệ thì sẽ xảy ra bệnh viêm bàng quang cấp.
Như đã đề cập, do sự khác nhau về cấu trúc sinh học ở niệu đạo, phụ nữ có nguy cơ viêm bàng quang cấp do nhiễm khuẩn cao hơn nam giới. Vì vậy, bạn cần chú ý vệ sinh cơ thể sạch sẽ để giảm thiểu tối đa tình trạng nhiễm trùng có thể dẫn đến viêm bàng quang cấp.
2. Viêm bàng quang cấp không do nhiễm khuẩn
Việc nhiễm khuẩn dẫn đến viêm bàng quang cấp còn có thể do một số bệnh lý hoặc việc xạ trị khiến cho cơ thể suy giảm khả năng miễn dịch, dễ dàng bị tấn công bởi vi khuẩn gây bệnh.
Một số bệnh và tình trạng sức khỏe có thể làm tăng nguy cơ viêm bàng quang cấp có ảnh hưởng lớp bảo vệ niêm mạc:
- Phụ nữ trong thời gian có thai.
- Phụ nữ bị thay đổi nội tiết tố trong thời gian mãn kinh.
- Người bị đái tháo đường.
- Thực hiện xạ trị.
Một số bệnh và tình trạng sức khỏe có thể làm tăng nguy cơ viêm bàng quang cấp có ảnh hưởng cơ chế dòng chảy nước tiểu:
- Phì đại tuyến tiền liệt hoặc u tuyến tiền liệt ở nam giới
- Hẹp niệu đạo hoặc bao quy đầu
- Tình trạng sỏi, u bàng quang
Bên cạnh những loại bệnh nêu trên, một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc tránh thai cũng có thể gây ra viêm bàng quang cấp nếu người bệnh sử dụng không đúng liều lượng hoặc không có sự giám sát của bác sĩ chuyên môn. Một số loại thuốc mà bạn cần lưu ý khi uống, tốt hơn hết là thông qua tư vấn của bác sĩ để hạn chế khả năng bị viêm bàng quang cấp gồm:
- Thuốc tránh thai
- Các thuốc sử dụng trong hóa trị như cyclophosphamide, ifosfamide
- Thuốc diệt tinh trùng
Một lưu ý thêm cho phụ nữ, chất lượng từ những sản phẩm vệ sinh phụ nữ cũng là một trong những nguyên nhân cho việc phụ nữ có bị nhiễm trùng đường tiết niệu hay không. Các hóa chất có trong những sản phẩm vệ sinh, nếu không được thực hiện dưới quy trình chuyên nghiệp, đạt chuẩn sẽ rất có thể gây kích ứng và nhiễm khuẩn bàng quang. Vì thế, bạn cần chú ý đến chất lượng của những sản phẩm vệ sinh để đảm bảo rằng nó an toàn cho sức khỏe tiết niệu khi sử dụng.
Triệu chứng bệnh viêm bàng quang cấp tính
1. Triệu chứng lâm sàng
Những triệu chứng của viêm bàng quang là khá điển hình mà bạn có thể quan sát và tự chẩn đoán tình trạng bệnh của mình tại nhà trước khi đi thăm khám. Những triệu chứng phổ biến mà bạn có thể quan sát và tự chẩn đoán tình trạng bệnh của mình tại nhà trước khi đi thăm khám (2):
- Đau vùng bụng dưới.
- Tiểu buốt.
- Cảm giác muốn đi tiểu liên tục.
- Nóng rát khi đi tiểu.
- Nước tiểu có thể có mùi hôi, hoặc màu đục, có máu.
- Sốt, ớn lạnh.
2. Cận lâm sàng
- Thông thường bác sĩ sẽ cho bệnh nhân xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu vì ưu điểm nhanh có kết quả. Thường trong nước tiểu sẽ có bạch cầu. Nếu lượng vi khuẩn đủ lớn sẽ có phản ứng nitrit dương tính.
- Siêu âm sẽ thấy hình ảnh vách bàng quang dày lên do viêm
- Nếu cần thiết bác sĩ sẽ cho bệnh nhân cấy nước tiểu để định danh vi khuẩn, sử dụng kháng sinh phù hợp.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm bàng quang cấp
Viêm bàng quang cấp là bệnh có thể xảy ra với bất kỳ đối tượng nào ở mọi độ tuổi. Thế nhưng, cần lưu ý rằng viêm bàng quang cấp là một bệnh về sự nhiễm trùng đường tiết niệu, cụ thể là bàng quang. Vì vậy, nhóm đối tượng có những thói quen, hoạt động hoặc lối sống dễ tiếp xúc với vi khuẩn sẽ có nguy cơ nhiễm khuẩn và mắc bệnh cao hơn những người khác.
Một số những yếu tố dẫn đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh viêm bàng quang cấp gồm:
- Quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp an toàn
- Sử dụng gel hoặc kem diệt tinh trùng
- Phụ nữ có đặt vòng tránh thai
- Người đặt ống thông tiểu
- Người đã từng bị viêm bàng quang
- Phụ nữ khi thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là do mang thai hoặc mãn kinh
Viêm bàng quang cấp có nguy hiểm không?
Viêm bàng quang cấp được xác nhận là một bệnh tương đối lành tính. Hầu hết các trường hợp đều có thể điều trị đơn giản bằng cách uống thuốc kháng sinh trong thời gian ngắn. Bệnh chỉ trở nặng khi nhiễm trùng lan đến thận với những triệu chứng sốt cao, đau hông lưng 1 hoặc 2 bên, khám có dấu rung thận. Đa số cần nhập viện điều trị.
Chẩn đoán viêm bàng quang cấp như thế nào?
Khi một bệnh nhân thực hiện chẩn đoán viêm bàng quang cấp, bác sĩ sẽ ưu tiên xét nghiệm nước tiểu để xem thông số bạch cầu và vi khuẩn niệu bên trong nước tiểu. Một số trường hợp khác sẽ cần nội soi hoặc siêu âm bàng quang. Tuy nhiên, viêm bàng quang cấp không ảnh hưởng đến máu và các chỉ số, vì vậy việc xét nghiệm máu để chẩn đoán viêm bàng quang cấp là không cần thiết. (3)
Những phương thức chẩn đoán viêm bàng quang được sử dụng tại bệnh viện gồm:
- Xét nghiệm nước tiểu: Việc xét nghiệm nước tiểu sẽ thể hiện được số lượng bạch cầu và hồng cầu bên trong nước tiểu. Đây là phương pháp chẩn đoán qua các triệu chứng cận lâm sàng và các bác sĩ sẽ xem xét liệu có sự bất thường trong các chỉ số bạch cầu hay không để đưa ra kết luận.
- Cấy nước tiểu: Phương pháp này cũng yêu cầu người bệnh lấy mẫu nước tiểu sạch, sử dụng nước tiểu đoạn giữa. Với cách cấy nước tiểu, bác sĩ sẽ xem xét các loại vi khuẩn có trong nước tiểu người bệnh. Ngoài việc chẩn đoán viêm bàng quang cấp, cấy nước tiểu cũng giúp cho bác sĩ xác định được loại thuốc kháng sinh nào mà người bệnh cần.
- Nội soi bàng quang: Với phương pháp này, bác sĩ sẽ dùng máy nội soi đưa vào người bệnh nhân theo đường ngã niệu đạo. Máy nội soi sẽ thể hiện hình ảnh của bàng quang bao gồm sự viêm nhiễm hiện tại để bác sĩ có thể chẩn đoán được bệnh chính xác.
- Siêu âm bàng quang: Siêu âm bàng quang cũng là một phương pháp quan sát hình thái bàng quang. Bác sĩ có thể quan sát tình trạng ứ nước ở đường tiết niệu, dò tìm các khối u, bề mặt và thành bàng quang. Từ đó xác định bệnh nhân có bị viêm bàng quang cấp hay không.
Phương pháp điều trị viêm bàng quang cấp tính
Kháng sinh là thuốc đầu tay trong điều trị viêm bàng quang. Một số loại kháng sinh có nồng độ cao trong nước tiểu phù hợp để điều trị như:
- Amoxicillin
- Ciprofloxacin
- Nitrofurantoin
- Sulfamethoxazole
- Trimethoprim
Thuốc thứ hai được lựa chọn là kháng viêm giúp làm giảm triệu chứng đau cho bệnh nhân.
Bên cạnh đó, bạn cần điều chỉnh thói quen để bạn có thể hỗ trợ cơ thể tự chữa lành bàng quang bằng cách uống nhiều nước và đi tiểu đều đặn.
Biện pháp phòng ngừa viêm bàng quang cấp
Các biện pháp phòng ngừa viêm bàng quang cấp được khuyến khích thực hiện bởi Thư viện Y học Quốc gia Mỹ gồm:
- Uống nhiều nước
- Sử dụng biện pháp an toàn khi quan hệ tình dục
- Giữ thói quen đi tiểu khoảng 3h một lần
- Hạn chế sử dụng thuốc diệt tinh trùng và đặt vòng tránh thai. Hoặc bạn cần thực hiện dưới sự chỉ định và giám sát của bác sĩ để đảm bảo được sức khỏe của mình
Bên cạnh đó, nhằm phòng ngừa bệnh cũng như tránh tình trạng tái phát bệnh, bạn cần giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, cẩn trọng với những hoạt động tiềm ẩn nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu cao. Hy vọng bài viết trên đã đem lại cho bạn một khái niệm đầy đủ về viêm bàng quang cấp là gì và cách phòng tránh bệnh tối ưu.
Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học của Hệ thống BVĐK Tâm Anh quy tụ đội ngũ các chuyên gia đầu ngành, Nội khoa và Ngoại khoa, giỏi chuyên môn, tận tâm.
Nhà giáo nhân dân GS.TS.BS Trần Quán Anh, Thầy thuốc ưu tú PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên là những cây đại thụ trong ngành Tiết niệu Thận học Việt Nam. Cùng với các tên tuổi Thầy thuốc ưu tú TS.BS Nguyễn Thế Trường Thầy thuốc ưu tú BS.CKII Tạ Phương Dung, TS.BS Nguyễn Hoàng Đức, TS.BS Từ Thành Trí Dũng, ThS.BS.CKI Nguyễn Đức Nhuận, BS.CKII Nguyễn Lê Tuyên, ThS.BS Nguyễn Tân Cương, ThS.BS Tạ Ngọc Thạch, BS.CKI Phan Trường Nam…
Các chuyên gia, bác sĩ của Trung tâm luôn tự tin làm chủ những kỹ thuật mới nhất, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các bệnh lý về thận và đường tiết niệu, giúp người bệnh rút ngắn thời gian nằm viện, hạn chế nguy cơ tái phát, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Với hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại hàng đầu trong nước và khu vực; Phòng mổ đạt tiêu chuẩn quốc tế; Cùng với khu nội trú và dịch vụ cao cấp 5 sao… Trung tâm Tiết niệu Thận học nổi bật với các dịch vụ thăm khám, tầm soát và điều trị tất cả các bệnh lý đường tiết niệu. Từ các thường gặp cho đến các cuộc đại phẫu thuật kỹ thuật cao.
Có thể kể đến phẫu thuật nội soi sỏi thận, ghép thận, cắt bướu bảo tồn nhu mô thận; cắt thận tận gốc; cắt tuyến tiền liệt tận gốc; cắt toàn bộ bàng quang tạo hình bàng quang bằng ruột non; cắt tuyến thượng thận; tạo hình các dị tật đường tiết niệu… Chẩn đoán – điều trị nội khoa và ngoại khoa tất cả các bệnh lý Nam khoa.
Để đặt lịch khám và phẫu thuật tuyến tiền liệt với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Tiết niệu Thận học, Khoa Nam học – Tiết niệu Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách có thể đặt hẹn trực tuyến qua các cách sau đây:
- Gọi tổng đài 0287 102 6789 – 093 180 6858 (TP HCM) hoặc 024 3872 3872 – 024 7106 6858 (Hà Nội) để đăng ký lịch hẹn khám bệnh riêng với chuyên gia, thông qua nhân viên chăm sóc khách hàng.
- Đăng ký hẹn khám bệnh với bất kỳ bác sĩ nào mà mình tin tưởng tại đường link: https://tamanhhospital.vn/danh-cho-khach-hang/dat-lich-kham/
- Gửi tin nhắn trên Fanpage Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hoặc Fanpage Tiết niệu – Nam học BVĐK Tâm Anh
Viêm bàng quang cấp là một bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu phổ biến mà bất kỳ ai cũng có thể mắc phải. Tuy nhiên, bạn không cần quá căng thẳng vì đây được xác nhận là một bệnh đơn giản với thời gian điều trị và hồi phục nhanh chóng. Bạn có thể sử dụng thuốc kháng sinh và thuốc giảm đau để điều trị những cơn đau khi đi tiểu. Tốt nhất là bạn nên thăm khám để được kê đơn thuốc điều trị phù hợp với tình trạng sức khỏe của cá nhân bạn.