PEP là gì?
Post Exposure Prophylaxis, hay PEP – gói dự phòng sau phơi nhiễm, đây là một gói phòng ngừa HIV bằng thuốc khi bị phơi nhiễm với HIV. Gói điều trị này kéo dài 28 ngày, nếu bạn bắt đầu tiến hành điều trị trong vòng 72 giờ kể từ lúc bị phơi nhiễm, PEP có khả năng bảo vệ bạn khỏi bị nhiễm HIV. Nói cách khác, PEP là một hình thức bảo vệ bạn khỏi HIV sau khi bị phơi nhiễm.
Làm sao để nhận được PEP?
Bạn có thể nhận được gói PEP tại một cơ sở khám chữa bệnh chuyên về sức khỏe tình dục hoặc tại khoa cấp cứu của bệnh viện. Các khoa cấp cứu sẽ đặc biệt hữu ích trong những dịp cuối tuần khi các cơ sở khám bệnh khác đóng cửa. Vì thuốc phòng chống HIV khá đắt tiền, các phòng khám sẽ chỉ đề xuất loại thuốc này nếu họ cho rằng bạn có khả năng lây nhiễm cao. PEP không phải là gói điều trị dành cho người đã có HIV nên bạn sẽ được xét nghiệm HIV trước khi tham gia gói điều trị.
Hiệu quá PEP đến đâu?
Nghiên cứu chỉ ra rằng PEP có khả năng ngăn chặn sự lây nhiễm HIV nhưng hiệu quả 100%. PEP càng được sử dụng sớm sau khi phơi nhiễm thì càng có hiệu quả cao. PEP không dành cho trường hợp đã bị phơi nhiễm sau 72 giờ.
PEP có tác dụng phụ nào không?
Những người tham gia khóa điều trị phòng ngừa PEP có thể sẽ gặp phải một số tác dụng phụ tương tự như khi những người có HIV bắt đầu tham gia điều trị, những phản ứng phụ bao gồm tiêu chảy, nôn mửa, nhức đầu, mệt mỏi. Nhiều người đã không thể hoàn thành gói PEP cũng vì những phản ứng phụ này.
Tiếp cận gói điều trị PEP
Nếu bạn cho rằng mình cần PEP, bạn cần hành động sớm! Sử dụng PEP càng sớm thì tác dụng sẽ càng hiệu quả. Nếu bạn bị phơi nhiễm vào cuối tuần, đừng đợi đến thứ hai. Hãy liên hệ đến các phòng khám có chuyên khoa sức khỏe tình dục tại địa phương để tham vấn các chuyên viên sức khỏe tình dục ngay lập tức. Nếu không liên hệ được với các chuyên viên này, hãy giải thích rằng bạn đã bị phơi nhiễm với HIV và mong muốn được sử dụng gói PEP. Hãy ghi lại tên của người tiếp chuyện bạn qua điện thoại để giúp thủ tục nhanh chóng hơn khi bạn có mặt trực tiếp tại cơ sở. Trong trường hợp không có phòng khám nào phù hợp, hay tìm đến phòng cấp cứu của bệnh viện.
Phải làm gì khi đến các cơ sở y tế?
Bạn cần đến gặp trực tiếp bộ phận lễ tân và trình bày mong muốn được trao đổi với chuyên gia về PEP khẩn cấp. Nếu bạn đã trao đổi trước với ai đó qua điện thoại thì hãy đề nghị gặp trực tiếp người ấy. Nếu chưa từng trao đổi trước với ai, hãy trình bày rằng mình cần trao đổi với một chuyên viên càng sớm càng tốt, thể hiện thái độ kiên quyết và không để phải hẹn lại buổi khác. PEP nhất thiết phải được bắt đầu sử dụng trong vòng 72 giờ kể từ lúc bị phơi nhiễm. Nếu bạn đến phòng cấp cứu của bệnh viện, hãy đề nghị gặp chuyên viên trực ban có kiến thức và kinh nghiệm về PEP và HIV.
Phải trình bày gì với bác sĩ hoặc chuyên viên y tế?
Khi được gặp bác sĩ hoặc y tá, hãy trình bày rằng bạn muốn được được sử dụng gói PEP, đồng thời trình bày rõ thời gian, cách thức bạn bị phơi nhiễm với HIV.
Nếu bác sĩ thăm khám cho bạn không biết rõ về PEP, bạn có thể gợi ý họ tham khảo thêm một số tài liệu liên quan đến PEP bằng tiếng Anh như Hướng dẫn liên quan đến PEP của Hiệp hội Anh về sức khỏe tình dục và HIV (British Association for Sexual Health and HIV guidelines for PEP after sexual exposure to HIV – BASHH).
Những câu hỏi nào sẽ được đặt ra cho bạn?
Sẽ có một số các câu hỏi được đặt ra để bác sĩ quyết định xem bạn có cần PEP hay không. Hãy trả lời những câu hỏi này một cách thành thật. Những câu hỏi có thể được đặt ra như sau:
Thời điểm bạn cho rằng mình bị phơi nhiễm với HIV?
Kiểu hành vi tình dục được thực hiện (qua đường miệng, qua đường hậu môn, có dính đến tinh dịch, có sử dụng bao cao su không…)
Bạn tình của bạn có nhiễm HIV hay không
Bạn sẽ dễ nhận được gói điều trị PEP hơn nếu bạn biết rằng bạn tình của mình dương tính với HIV.
Loại thuốc nào sẽ được sử dụng?
Gói PEP bao gồm nhiều loại thuốc kháng HIV. Một số loại thuốc khác nhau có thể được sử dụng, tuy nhiên, đơn thuốc thường được khuyên dùng gồm Truvada (một viên một lượt mỗi ngày) và Kaletra (2 viên 2 lượt mỗi ngày, hoặc 4 viên một lượt mỗi ngày). Truvada là một loại thuốc kết hợp giữa Tenofovir (TDF) và Emtricitabine (FTC). Kaletra là một loại thuốc kết hợp giữa Lopinavir và Ritonavir. Những loại thuốc này cần được sử dụng theo đúng hướng dẫn trong 28 ngày liên tục.
Sử dụng PEP
Các loại thuốc sử dụng trong PEP thường khá đắt và mạnh, vì thế nên việc sử dụng PEP phải được tiến hành hết sức nghiêm túc. Gói PEP sử dụng cùng các loại thuốc dùng để điều trị HIV vì thế người dùng có khả năng trải qua một số loại tác dụng phụ giống như người sử dụng thuốc điều trị HIV. Một số tác dụng phụ thường gặp như tiêu chảy, buồn nôn, đau đầu, mệt mỏi. Trong một số trường hợp hiếm, có thể có phản ứng phụ nghiêm trọng hơn như tổn thương gan. Bác sĩ cần phải giải thích đầy đủ các tác dụng phụ trước khi cho người bệnh bắt đầu gói PEP. Một số người trong quá trình thường dừng PEP hoặc bỏ vài liều thuốc vì ảnh hưởng của tác dụng phụ, nhưng làm thế sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả của PEP. Để có được cơ hội thành công cao nhất, các đơn thuốc của PEP phải được nghiêm túc tuân thủ, nếu bạn bỏ lỡ một liều thuốc, hãy nhanh chóng uống bù lại.