Vậy rau dớn là rau như thế nào ?
Rau dớn rừng là loài dương xỉ có thân rễ nghiêng, hướng lên cao tới 15 cm, thường được bao phủ nhiều vẩy ngắn hình mũi mác hẹp, mỏng, có khía răng cưa ở mép, màu hung, kích thước khoảng 10 × 1 mm. Các lá lược mọc thành cụm, dài từ 60 – 100 cm, cuống lá khá dài 50 – 60 cm, đường kính ở gốc khoảng 3 – 5 mm, màu vàng lợt hoặc nâu đen và có thể phủ vẩy thưa thớt ở gốc. Phiến lá kép lông chim 1 lần ( ở lá non) hay 2 lần ( ở lá già ), hình tam giác hay mũi mác rộng, dài từ 60 – 80 cm hoặc hơn, rộng 30 – 60 cm, nhọn mũi.
Lá chét gồm từ 12 – 16 cặp, mọc cách, hướng lên trên, các lá chét dưới có cuống, hình mũi mác rộng, dài 16 – 20 × 6-9 cm rộng, chia thùy lông chim dài hay dạng lông chim một lần. Các lá chét trên nhỏ không cuống, thuôn hình mũi mác hay thẳng, 6 – 10 × 1 – 2 cm, gốc cụt, mép khía răng cưa hay dạng chia thùy lông chim ( các thùy có khía răng cưa nhỏ ), nhọn mũi; các gân trên mỗi thùy hình lông chim, gân con gồm từ 8 – 10 cặp, lên dần, 2 hoặc 3 cặp dưới thường chắp lại. Phiến lá cứng, có thể không lông hoặc có lông, trục chính không lông hoặc có lông. Phần gân sống lá xẻ rãnh nông, không lông hoặc đôi khi có lông ngắn màu nâu nhạt. Các ổ túi bào tử chủ yếu là thẳng, hơi cong, từ gần gân giữa tới mép phiến lá; với màng bao màu nâu vàng, thẳng, dạng màng, nguyên. Bề mặt bào tử với các chỗ lồi lớn dạng hột hay dạng mấu. Số lượng NST với 2n = 82.
Nhìn tổng thể, giống có ngoại hình bên ngoài gần giống cây dương xỉ, nhưng kích thước sẽ nhỏ hơn với cành dài lá nhỏ xòe trên đầu cây ra xung quanh trông như tán một cái ô rộng lớn, những cành lá già gần gốc có màu đen giống cơm cháy. Và những cành lá non mọc lên từ giữa gốc tạo thành khoảng từ hai đến ba cái cần với độ dài có thể lên đến nửa mét, đầu cong như móc câu còn những nhánh lá non vươn thẳng lên, thân hình bụ bẫm, phần trên cùng uốn lại trông như vòi voi.
Thông tin thêm
1. Rau dớn mọc ở đâu và sử dụng
Rau dớn là một loại rau rừng có ở vùng núi rừng hay nơi bờ suối, bờ khe, dưới các tán rừng thấp có độ ẩm ướt cao, nó cũng thường thấy mọc nhiều ở bờ suối, bờ khe, những nơi ẩm ướt và tránh ánh nắng mặt trời, rau dớn mọc hoang dại dọc khe suối, bên những tảng đá lẫn với các loại cây cỏ khác. Ở một số nơi, rau dớn mọc thành vạt, thành đám rộng dưới những tán cây rừng râm mát. Đặc biệt cây chỉ thích hợp với môi trường hoang dã nên ít khi trồng được trong điều kiện gia đình. Cây được sử dụng nhiều trong ẩm thực.
Vùng sinh thái phân bố tự nhiên của dương xỉ trải dài theo đai cao từ mực nước biển tới độ cao 2.300 m. Theo địa lý trên thế giới loài này phân bố ở Nhật Bản ( Kyushu ), Đài Loan, Trung Quốc ( gồm các tỉnh như An Huy, Phúc Kiến, Quảng Đông, Quảng Tây, Quý Châu, Hải Nam, Hồ Nam, Giang Tây, Tứ Xuyên, Tây Tạng, Vân Nam, Chiết Giang ), Ấn Độ, Thái Lan, Lào, Việt Nam, Campuchia, Malaisia, Indonesia, Phillippines, Singapore, Papua New Guinea.
2. Thành phần hoá học
Rau dớn có chứa 86% nước, 4% protid, 8% hydrat carbon gồm chủ yếu là cellulose
Các lá non có thể chứa lượng nhỏ các độc tố dương xỉ, nhưng cho tới nay người ta vẫn chưa ghi nhận các trường hợp ngộ độc từ loại cây này.
Rau dớn có tác dụng gì ?
1. Trong ẩm thực
Loại rau rừng này vốn là thức ăn quen thuộc của một số dân tộc miền núi ở Việt Nam ( loại rau chính trong mùa xuân của người Cơ Tu ). Vào những ngày cuối năm, người Cơ Tu cũng vào rừng hái rau dớn về để dành ăn trong dịp Tết. Đối với nhiều tộc người, rau dớn là vua loại rau, nó giúp cải thiện chất lượng bữa ăn hằng ngày vốn thiếu chất mà còn là món đặc sản để đãi khách trong các lễ hội. Mỗi lần tổ chức lễ hội của gia đình hay cộng đồng, người ta tranh thủ vào rừng hái lá rau này để chế biến thức ăn. Trước đây, cây này cũng từng là món ăn chính của bộ đội B3 Trường Sơn.
Hiện nay, rau dớn đã trở thành món đặc sản nơi phố thị, thậm chí có mặt trong những nhà hàng vô cùng sang trọng, là thứ rau sạch mà nhiều nhà hàng luôn chú ý phải có trong thực đơn. Do thị trường đang tiêu thụ rau dớn vô cùng mạnh nên nguồn cung không kịp cầu.
Vốn dĩ từ rau dớn người ta có thể chế biến nhiều món ăn dân dã như rau dớn luộc, rau dớn xào tỏi, canh dương xỉ. Dương xỉ hái về còn tươi xanh đem đi luộc chấm với mắm cái hoặc chế biến trộn tôm thịt bằng cách dùng tôm sông và thịt heo ba chỉ, xắt hạt lựu ướp với hành tím băm nhỏ, nước mắm, bột ngọt, tiêu trộn đều…, hoặc rau dớn xào thịt bò, rau dớn rắc hạt mắc khén hay món dương xỉ dòn với cá niên.Tuy nhiên, món phổ biến nhất vẫn là món rau dớn luộc bởi cách làm đơn giản và không hề cầu kì mà vẫn đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng.