Nhân quả báo ứng vốn tuần hoàn, người ta vẫn nói gieo nhân nào, gặt quả đấy. Vậy quả báo là gì? Đến với bài viết của Truyền hình An Viên sẽ giới thiệu đến Quý bạn đọc hiểu về thuật ngữ quả báo trong Phật giáo và 12 quả báo mà chúng sinh gặp phải.
1. Quả báo là gì?
Theo quan niệm Phật giáo, quả báo được hiểu là sự báo lại điều ác chúng ta phạm phải hoặc sự báo lại điều thiện mà ta đã làm ở kiếp trước bằng những điều thiện, phước báu được hưởng trong kiếp này.
Nói một cách đơn giản và dễ hiểu hơn, quả báo là phước họa được hưởng, là kết quả của những hành động, ý nghĩ mà chúng ta đã gieo (nghiệp Nhân). Nhân quả vô cùng, nhân nào quả nấy, quả của nhân này cũng chính là nhân để sinh ra, tạo thành một quả khác, hình thành chuỗi nhân quả tuần hoàn.
Quả báo là gì theo quan điểm Phật giáo
Quả báo chắc chắn sẽ đến chỉ là sớm hay muộn, trong kiếp này hay kiếp sau mà thôi. Phật dạy “Cha làm điều chẳng lành, con không chịu thế được, con làm điều chẳng lành, cha không chịu thế được. Làm lành tự được phước, làm dữ tự mang họa”, có nghĩa là quả báo không chỉ ở ngay trước mắt, ngay trong hiện kiếp mà sẽ đến ở kiếp sau, đời sau.
Cũng cần nói thêm rằng, Nghiệp ở tiền kiếp sẽ quyết định con người khi tái sinh sẽ đầu thai ở cõi nào, trong cuộc đời và hoàn cảnh nhất định như thế nào nhưng không có nghĩa là số phận của chúng ta đã được an bài từ trước và không thể thay đổi. Nghiệp sinh ra hoàn cảnh nhưng con người mới là người quyết định mình sẽ ứng biến với hoàn cảnh đó như thế nào, sống thiện hay ác, làm điều tốt hay xấu… để nhận về quả tương ứng và quả báo cũng theo đó thay đổi.
Quả báo là quy luật, nguyên tắc tự nhiên và công bình của vũ trụ, không ai tạo ra cũng không bị ai làm hư hoại mà nó vận hành hoàn toàn tự nhiên.
XEM THÊM: Sát Sinh Là Gì? Quả Báo Và Cách Hóa Giải Nghiệp Sát Sanh
2. 12 loại quả báo trong Phật pháp
Trong quan niệm của Phật giáo, mỗi hiện tượng vừa là nhân cũng chính là quả, đây là tương quan duyên sinh. Quá trình từ nhân tới quả sẽ chịu tác động, ảnh hưởng từ các yếu tố khác còn gọi là duyên. Cũng bởi thế, quả báo sẽ tới sớm hay muộn, xấu hay đẹp tùy thuộc vào sự tác động của các duyên (điều kiện).
Quả báo được chia thành 12 loại dựa theo tiến trình diễn tiến của nhân – quả.
2.1 Hiện báo
Quả báo chúng sinh nhận được ngay trong kiếp hiện tại gọi là hiện báo, đến mau lẹ, không nhất định phải đợi đến kỳ sinh quả trái mà có thể xuất hiện ngay khi đơm bông, trổ hoa.
Ngày nay, loại quả báo này thường được nhắc tới trong câu nói “quả báo nhãn tiền” ví dụ như hôm nay người A lấy trộm tiền của người B, hôm sau người A sẽ bị mất đi một điều gì đó hay khi bạn gieo hạt thóc chỉ vài tháng sau bạn được thu hoạch thóc lúa về nhà.
2.2 Sinh báo
Sinh báo là gây nhân (Nghiệp) kiếp này nhưng đời kế sau mới được hưởng phước, họa tương ứng. Dân gian có câu “Đời cha ăn mặn, đời con khát nước” là minh chứng cho loại quả báo này. Đời cha làm điều ác, sống không thiện thì đời con có thể chịu nghèo hèn, khổ đau, thiếu thốn.
2.3 Hậu báo
Hậu báo là khái niệm dùng để chỉ việc chúng sinh gây nhân trong kiếp này nhưng báo ứng không đến trong kiếp này mà phải đến ba, bốn, trăm, ngàn kiếp, thậm chí đến vô lượng kiếp sau, quả báo mới đến khi duyên đủ.
Gieo Nhân ác ắt gặp quả báo không lành
2.4 Định báo
Định báo là quả báo nhất định phải gánh chịu, không ai có thể thay đổi, không thể né tránh ví dụ nhà hỏng một phần có thể sửa nhưng nếu hỏng toàn phần tất phải chấp nhận phá đi xây lại nhà mới, không thể làm khác được.
TÌM HIỂU THÊM: Địa ngục là gì?
2.5 Bất định báo
Bất định báo là quả báo có thể chuyển biến được bằng cách tu tập, tích phúc, gieo duyên lành, nghiệp thiện. Ví dụ, người kiếp trước gieo điều ác nên kiếp này phải chịu khổ đau, nghèo hèn nhưng nếu người này chịu khó sửa đổi tâm tính, tích cực gieo hạt thiện lành, sống thật Tâm thì nghiệp chướng có thể thuyên giảm dần dần, hưởng được quả báo tốt đẹp hơn.
2.6 Cộng báo
Quả báo ứng với nhiều người có thể do các kiếp trước đã cùng làm điều ác, cùng sát sinh… Ví dụ như chiến tranh, nhiều người không ra chiến trường nhưng vẫn chịu ảnh hưởng thời chiến như đói khổ, nỗi khổ sinh ly tử biệt…
2.7 Biệt báo
Khác với cộng báo, biệt báo là loại quả báo của từng người, do nghiệp của mỗi người, tiền kiếp làm việc thiện thì hưởng phúc, gieo điều ác thì nhận ác báo. Cùng là loài người nhưng người vừa sinh ra đã đẹp đẽ, đáng yêu kẻ lại xấu xí, bần hàn, người nghèo khó kẻ giàu sang. Hoặc như cùng cảnh thời loạn nhưng vẫn có gia đình được cơm no áo mặc, hạnh phúc đủ đầy, đó là biệt báo.
2.8 Cận tử báo
Cận tử báo có nghĩa là quả báo xuất hiện khi cận kề với cái chết (về già). Khi con người ở những năm tháng cuối đời, già yếu sắp chết, các nghiệp thiện báo từ kiếp này, kiếp trước dồn lại và được thể hiện mạnh mẽ hơn những năm tháng trước đó.
Người nào tích đức, làm nhiều việc thiện thì sống an nhàn, vui vẻ, người nào gieo điều ác thì cáu giận, cô đơn, tâm tính thất thường, ốm đau triền miên, sống những ngày tháng cuối đời trong mệt mỏi, buồn tủi.
Khi già yếu sắp chết, nghiệp báo thiện ác dồn lại, thể hiện rõ ràng
2.9 Thục vị thục báo
Thục vi thục báo là trạng thái của quả báo khi chưa thuần thục và đã thuần thục. Việc nhân quả diễn tiến phức tạp, trạng thái có thể biến chuyển cho nên quả báo cũng tồn tại ở nhiều sắc dạng khác nhau.
2.10 Chuyển báo
Quả báo biến trạng lúc vui lúc khổ, lúc họa lúc phúc được gọi là chuyển báo. Có những người sống ác nhưng lại đầy đủ, vui sướng là bởi túc phước của họ quá nhiều, tuy làm việc ác nhưng phước vẫn còn dư hay còn gọi là “dồn phước”. Có người làm nhiều điều thiện nhưng vẫn bần hàn, khổ cực cũng do sức tu thiện, khiến cho chuyển quả báo nặng ác đạo ở đời sau, đây gọi là “dồn nghiệp”.
11. Thế gian báo
Khổ gian báo là quả báo sướng khổ trong 3 cõi; Dục giới, sắc giới và vô sắc giới. Quả báo sinh ra do tâm chưa chấm dứt hết các chấp niệm, chưa buông bỏ tục tâm, tham nhiễm lục trần do đó vẫn còn trong 6 nẻo luân hồi.
12. Xuất thế gian báo
Xuất thế gian báo là quả báo của tứ thánh gồm có Thanh Văn, Duyên Giác, Bồ Tát và Phật.
3. Các trường hợp quả báo xuất hiện
Như đã phân tích ở trên, quả báo sẽ đến dù sớm dù muộn, bằng cách này hay cách khác. Tựu chung lại, nó xuất hiện trong 3 trường hợp dễ thấy nhất bao gồm:
3.1 Oan gia đối đầu
Ở kiếp trước, chúng sinh này đã gieo nhân thiện hoặc ác với chúng sinh kia nên kiếp này phải gặp lại để nhận lại chính những gì mà mình đã gieo ở tiền kiếp.
Ta có thể bắt gặp trường hợp trả báo này trong rất nhiều vở kịch, cảnh phim như người A giết hại người B vô tội khiến người B và gia đình đau khổ cho nên người B nuôi ý định trả thù. Ở kiếp sau đó, người B giết hại người A để trả lại nghiệp xưa.
3.2 Người gieo nhân người gặt quả
Quả báo xuất hiện trong trường hợp người gieo nhân thiện, ác với một người khác nhưng lại không gặp lại người đó mà lại có một người khác nữa xuất hiện để gieo nhân.
Gieo nhân nào gặt quả ấy – Quả báo chắc chắn sẽ đến
3.3 Trả nghiệp vô tình
Trả nghiệp vô tình xuất hiện khi, ở kiếp trước, chúng sinh này đã gieo nhân thiện hoặc ác với chúng sinh kia, theo lẽ thường tình sẽ phải trả quả báo vào kiếp này nhưng chúng sinh kia lại không còn muốn trả thù mà cũng không có một chúng sinh nào xuất hiện vào thời điểm đó để gieo nhân.
Kết quả là chúng sinh đã gieo nhân ác tâm sẽ phải trả quả báo trong một trường hợp vô tình nào đó ví dụ vô tình bị cây đổ, xe tông và mất mạng.
Tóm lại, nhân quả vô lượng, chuyển biến không ngừng, trong nhân có quả, quả lại chính là nhân để thành một quả khác. Tương tự như vậy, quả báo chắc chắn sẽ đến, dù sớm dù muộn, không ở kiếp này sẽ ở kiếp sau thậm chí là trăm, ngàn kiếp sau đó, gieo nhân lành hưởng phước, gieo nghiệp ác chắc chắn gặp ác báo.
BẠN QUAN TÂM: Tây Phương Cực Lạc là gì? Ở đâu? Cõi cực lạc có thật không?
Hy vọng với những phân tích ở trên của Truyền hình An Viên đã giúp quý bạn đọc hiểu tường tận quả báo là gì, có bao nhiêu loại trong giáo lý đạo Phật và những trường hợp quả báo xuất hiện để từ đó nhìn nhận lại tâm tưởng, hành động của mình mà sửa đổi để có thể hưởng phước báu nhiều hơn, để lại phúc đức cho đời con, đời cháu về sau được hưởng phước lành, tránh điều không may.
