Cây sa nhân có tên khoa học Amomum xanthioides thuộc họ Gừng. Sa nhân mọc tự nhiên dưới các tán rừng, được người dân thu hái khai thác khi quả chín. Tại Việt Nam hiện nay có khoảng 16 loài Sa nhân khác nhau, trong số đó có 3 loại Sa nhân được trồng phổ biến, cho năng suất cao và chất lượng khá tốt:
- Sa nhân xanh (Amomum xanthioides): Hoa màu trắng, có đốm tím – Quả hình trứng, có màu xanh lục, trên quả có gai dầu – Hạt có nhiều u lồi.
- Sa nhân đỏ (Amomum villosum): Hoa có hai vạch màu đỏ và vàng – Quả có hình cầu, thường màu xanh lục hoặc đỏ. Quả chín khoảng tháng 7 đến tháng 8 hàng năm – Hạt có các u nhỏ.
- Sa nhân tím (Amomum longiligulare): Hoa có màu trắng, mép hoa màu vàng, có vạch đỏ tìm – Quả hình cầu, màu tím nhiều đốm trắng như mốc, thu hoạch quả chín vào mùa đông và hè – Hạt có 3 mảnh tù, có gân đều trên quả.
Cây sa nhân tự nhiên tại Việt Nam phân bố trên diện tích rất rộng, từ vùng Bảy Núi thuộc tỉnh An Giang, thuộc đồng bằng Nam Bộ (vĩ độ 8 độ Bắc) cho đến tận những tỉnh thuộc vùng núi phía Bắc, huyện Nguyên Bình thuộc tỉnh Cao Bằng nằm ở vĩ độ 23 độ Bắc.
Nhiều người còn tìm thấy sa nhân cũng mọc tự nhiên ở vùng đồi cho đến các vùng cao nguyên như: Mộc Châu (Sơn La), Tây Nguyên, Đồng Văn (Hà Giang), cho đến tận các vùng núi cao trên 1000m trên mặt biển.
Nhưng trong số đó sa nhân phân bố tập trung nhiều ở các vùng có độ cao dưới hoặc bằng 800m và có lượng mưa trung bình mỗi năm từ 1500 đến 3000mm. Cây ưa đất tốt, giàu mùn, đạm và kali. Cây sa nhân là thuộc loại cây thân thảo sống lâu năm, mọc thành từng khóm nhỏ. Cây cao chừng 1,5m đến 2m. Lá có màu xanh đậm, dài chừng 25cm đến 35cm, rộng chừng 10cm đến 15 cm, mặt trên lá nhẵn đậm màu hơn mặt dưới. Thân ngầm dưới đất và rễ mọc tập trung ở tầng đất mặt dưới 15cm, rễ phát triển theo chiều nằm ngang, không ăn sâu dưới đất.
Mỗi bụi sa nhân hàng năm sinh ra khoảng 3 đến 5 tia thân ngầm nằm sâu từ 1cm đến 2cm dưới mặt đất. Các tia thân ngầm này xuyên sâu vào đất sau đó trồi lên mặt đất như các mầm nhỏ để phát triển thành một cây sa nhân con mới.
Thời điểm thu hoạch sa nhân lý tưởng nhất trong năm là vào mùa thu khoảng tháng 7 và tháng 8 hàng năm. Hạt thu được đem sấy khô hoặc phơi khô. Nhiệt độ phơi, sấy khô tốt nhất là 40 đến 50 độ C. Tuỳ theo thời điểm thu hái và giai đoạn sấy mà chia thành phẩm hạt thu được theo phân loại trên.