Truyền hóa chất là việc mà bất kì bệnh nhân nào điều trị ung thư đều phải trải qua. Bệnh nhân phải truyền hóa chất cần có một chế độ dinh dưỡng phù hợp. Vì thế dinh dưỡng cho bệnh nhân truyền hóa chất cũng là một vấn đề mà người nhà bệnh nhân nên quan tâm.
Điều trị bệnh ung thư là một trong những vấn đề nan giải của nghành y tế cho tới thời điểm hiện tại. Vì hiện nay, y học vẫn chưa tìm được bất kỳ một loại thuốc nào chữa trị đặc hiệu cho bệnh ung thư. Theo thống kê của cơ quan nghiên cứu ung thư Quốc tế (IARC), năm 2008, trên thế giới có 12,7 triệu người mắc bệnh ung thư, 7,6 triệu người đã chết vì căn bệnh này. Chỉ tính riêng ở Việt Nam, trong năm 2008, cứ 100.000 người dân thì có 138,7 người mới mắc bệnh ung thư, trong đó có 101 người tử vong.
Các phương pháp điều trị bệnh ung thư phổ biến hiện nay vẫn là sử dụng các phương pháp như phẫu thuật, hóa trị và xạ trị. Các phương thức này có thể làm giảm sự tiến triển của khối u, nhưng ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của người bệnh như sụt cân, chán ăn, mệt mỏi, suy giảm sức đề kháng, dễ mắc bệnh… Để tránh những suy kiệt về sức khỏe của người bệnh trong thời gian điều trị ung thư, chế độ dinh dưỡng là một trong những vấn đề cần quan tâm hàng đầu.
Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân truyền hóa chất
Một chế độ ăn uống đầy đủ và cân đối các chất dinh dưỡng là điều cần thiết với bệnh nhân điều trị bệnh ung thư, đặc biệt là bệnh nhân trong thời gian truyền hóa chất, xạ trị, hóa trị. Chính điều nay có thể giúp cho người bệnh cao thể lực, đủ sức theo được hết liệu trình điều trị và giúp giảm thiểu bất lợi của những tác dụng phụ do quá trình điều trị gây nên.
Bệnh nhân truyền hóa trị cần được ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng như các chất đạm, bột đường, chất béo, các vitamin, khoáng chất và nước, cùng với vận động, tập thể dục thể thao sẽ giúp cơ thể đủ chất dinh dưỡng và sức khỏe để chống lại ung thư chứ không phải “cung cấp thêm chất đạm” cho khối u như nhiều người vẫn lầm tưởng.
Đạm: cần ăn đa dạng các loại thực phẩm, khẩu phần ăn phải cân đối giữa protein động vật và thực vật. Cơ thể cũng cần bổ sung thêm các nguồn sắt, kẽm…từ các loại thịt có màu đỏ như thịt lợn nạc, thịt bò… Các loại tôm, cua, cá, nhuyễn thể và hải sản cũng là nguồn cung cấp các acid amin và vi chất dinh dưỡng quý giá cho cơ thể.
Tinh bột: Nên chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt (gạo, ngô, lúa mì, hạt lúa mạch), các loại củ (khoai tây, khoai lang, khoai sọ, sắn…). Tránh các loại thực phẩm chế biến sẵn gây nhiều tác hại cho cơ thể.
Chất béo (Lipid): Là chất cho giá trị năng lượng cao, giúp hình thành cấu trúc tế bào cơ thể. Do đó trong khẩu phần ăn hàng ngày cần phải có một hàm lượng lipid nhất định.
Rau quả: Các loại vitamin và chất khoáng có trong rau quả giúp phòng chống các bệnh nhiễm trùng, tim mạch và ức chế sự phát triển khối u ác tính. Một số loại rau quả có chứa chống ôxy hoá, chức năng hoại tử tế bào ung thư, kích thích và tăng cường việc sản xuất kháng thể.
Các vấn đề sau truyền hóa chất
Trong thời gian bệnh và điều trị, bệnh nhân cũng thường bị thay đổi khẩu vị. Thực phẩm đặc biệt là thịt hoặc những thực phẩm có hàm lượng cao thường gây cho bệnh nhân có cảm giác đắng hoặc có mùi tanh. Sự thay đổi khẩu vị này sẽ biến mất sau khi chấm dứt điều trị. Tuy nhiên, mỗi người bệnh sẽ có những ảnh hưởng khác nhau nên những phương pháp sau đây chỉ có thể giúp người bệnh giảm thiểu được tình trạng khói chịu. Đó là súc miệng trước khi ăn; ăn những loại trái cây có vị chua như cam, quýt, chanh, bưởi… (ngoại trừ trường hợp những bệnh nhân đang bị tổn thương đau ở miệng, hầu họng); ăn bữa nhỏ nhiều lần trong ngày; tăng cường ăn những thức ăn khoái khẩu và không nên ăn nhiều thịt đỏ; sử dụng các loại gia vị và nước sốt trong món ăn…
Hoá trị liệu hoặc xạ trị ở vùng đầu, cổ… có thể gây ra sự giảm tiết nước bọt và dẫn đến khô miệng, góp phần làm tình trạng chán ăn càng trầm trọng. Trong trường hợp này, cần lưu ý: nên ăn thức ăn mềm hoặc chế biến nhiều nước; nhai kẹo cao su hoặc ăn thêm hoa quả chua nhằm tiết nước bọt hơn, tránh ăn nhiều đường; sử dụng đồ tráng miệng ướp lạnh; vệ sinh răng miệng và súc miệng tối thiểu 4 lần 1 ngày; uống nhiều nước và uống từng ngụm mỗi vài phút…
Đau và nhiễm trùng miệng, hầu họng… thường hay gặp ở những bệnh nhân ung thư đang phải chịu xạ trị, hoá trị liệu hoặc đang có những vấn đề nhiễm trùng. Khi thấy đau răng miệng, đầu tiên nên gặp bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo chắc chắn rằng vấn đề đau ở đây là do tác dụng phụ của liệu pháp điều trị chứ không phải do các bệnh răng miệng gây ra. Một số thực phẩm nhất định có thể kích thích nhiều hơn tình trạng răng miệng của chúng ta do gia vị cay nồng, cứng quá khó nuốt, do đó cần phải biết lựa chọn thực phẩm. Nên ăn những thực phẩm mềm, dễ dàng nhai và nuốt; như trái cây mềm, phô mai, bún, mỳ, miến, sữa, bột ngũ cốc… Người bệnh cũng nên tránh ăn cay, mặn, tránh các loại trái cây có vị chua.
Đa phần bệnh nhân hoá trị liệu thường buồn nôn và nôn. Lời khuyên là nên cho người bệnh ăn trước khi đói vì cơn đói làm tăng cảm giác buồn nôn; uống nhiều nước, uống chậm, nhiều hớp trong ngày; tránh những thức ăn dầu mỡ, cay nồng, nặng mùi…; ăn thành nhiều bữa nhỏ và ăn những thực phẩm khô như bánh quy giòn, bánh mì nướng…
Nguyễn Nam – antoanvesinh.com
Xem thêm:
- Phương pháp truyền hóa chất cho bệnh nhân ung thư
- Các nguyên nhân dẫn đến bệnh ung thư
- Dinh dưỡng cho bệnh nhân xạ trị