Bài viết được viết bởi Bác sĩ CKII Bùi Hồng Thanh: Chuyên gia tư vấn sức khỏe Nutricare và tham vấn chuyên môn bởi PGS.TS Phạm Văn Hoan.
Thực đơn cho bệnh nhân tiểu đường cần phải được xây dựng khoa học để góp phần kiểm soát đường huyết tốt cho người bệnh. Hãy theo dõi bài viết sau để có những gợi ý lý tưởng cho thực đơn hàng ngày của người bệnh tiểu đường và có được lưu ý cần thiết để áp dụng cho việc ăn uống hàng ngày.
Chuyên gia chia sẻ chế độ ăn đúng chuẩn cho người đái tháo đường
1. Thực đơn cho bệnh nhân tiểu đường
Sau đây là thực đơn dành cho người bệnh tiểu đường trong ngày, giúp ổn định lượng đường trong máu và cung cấp nhiều dưỡng chất cho cơ thể.
1.1. Bữa sáng
Đối với thực đơn cho bệnh tiểu đường thì bữa sáng giúp cung cấp năng lượng cho và có tác dụng ổn định đường huyết trong cả 1 ngày. Vì vậy, bữa sáng cần phải được quan tâm và đảm bảo đủ 3 dưỡng chất gồm: ¼ tinh bột, ½ chất đạm, ½ chất xơ.
Thực đơn 1
Một bát bún, phở, mì vào các bữa sáng. Lượng dinh dưỡng trong bữa sáng này gồm:
- ¼ tinh bột (khoảng 100 – 150g bún/phở/mì gạo)
- ½ chất đạm (khoảng 100g thịt gà, thịt bò, cá, thịt lợn, tôm, cua…)
- ½ chất xơ (rau sống, dưa chuột, xà lách, rau cải, rau cần…).
Lưu ý rằng người bị bệnh tiểu đường ăn bún, phở, mì gạo nên giảm một nửa lượng trong bát bình thường và không nên dùng thêm quẩy bởi quẩy chứa tinh bột và nhiều chất béo không tốt cho người bệnh tiểu đường.
Thực đơn 2
Lượng dinh dưỡng trong bữa sáng này gồm:
- ¼ tinh bột từ ½ bát xôi nhỏ
- ½ chất đạm từ trứng, thịt, giò…
- ¼ chất xơ từ rau sống, dưa chuột, dưa nộm…
Bữa sáng cho người tiểu đường tốt sẽ hỗ trợ rất tốt cho sức khỏe người tiểu đường mà bạn cần lưu ý!
1.2 Bữa trưa
Là một trong những bữa chính trong ngày và bổ sung năng lượng cho buổi chiều. Trong thực đơn cho người bệnh tiểu đường thì bữa trưa cần ¼ tinh bột, ¼ chất đạm và ½ chất xơ.
Thực đơn 1
Lượng dinh dưỡng trong bữa trưa này gồm:
- ¼ tinh bột từ cơm gạo lứt (1 chén nhỏ)
- ¼ chất đạm từ canh trứng cà chua (1 quả trứng ) và thêm 1 đĩa nhỏ mướp đắng xào tôm tươi (khoảng 50g tôm)
- ½ chất xơ từ các món rau như cà rốt, cà tím, mướp đắng.
Thực đơn 2
Lượng dinh dưỡng trong bữa trưa này gồm:
- ¼ tinh bột từ bún, mì, phở (1 bát con)
- ¼ chất đạm từ cá nục kho cà chua (khoảng ½ con cá nục vừa)
- ½ chất xơ từ rau, củ luộc và thêm ⅙ trái thanh long cỡ vừa để tráng miệng.
1.3 Bữa tối
Bữa tối là bữa ăn kết thúc một ngày và rất dễ gây tích tụ dinh dưỡng, ảnh hưởng tới đường huyết nếu ăn nhiều. Vì vậy, dù vẫn cần đảm bảo ¼ tinh bột, ¼ chất đạm và ½ chất xơ từ rau xanh nhưng lượng cần giảm từ ½ hoặc ⅓ so với bữa trưa.
Thực đơn 1
Lượng dinh dưỡng trong bữa tối này gồm:
- ¼ tinh bột từ cơm gạo lứt (⅔ chén).
- ¼ chất đạm từ thịt trong món canh mướp đắng nhồi thịt (150g mướp đắng, 80g thịt nạc, 5g nấm).
- ½ chất xơ từ mướp đắng và đậu phụ kho tương (150g đậu phụ) cùng ½ trái cam.
Thực đơn 2
Lượng dinh dưỡng trong bữa tối này gồm:
- ¼ tinh bột bún (⅔ chén).
- ¼ chất đạm trong món canh cá rô (khoảng 1 chén con canh cá rô với 100g cá rô).
- ½ chất xơ từ 1 đĩa vừa rau củ luộc và ½ củ đậu.
2. Thực đơn 1 tuần cho người bệnh tiểu đường
Sau đây là thực đơn mẫu, chi tiết cho 1 tuần hay gọi là thực đơn dành cho người bệnh tiểu đường mà bạn có thể áp dụng cho người bệnh tiểu đường.
Thứ 2: Tổng 1300 calo/ngày
Thời gian Món ăn Số lượng Năng lượng (Kcal) Ăn sáng (7h) Bún ngan 1 bát vừa 351 Giữa trưa (9h) Ổi 100g 68 Ăn trưa (11h) Cơm gạo lứt
Canh cải nấu bò
Cá kho (cá nục, cá chép, cá trắm,..)
Lơ xanh luộc
½ bát
1 bát canh con
150g
200g
431 Xế trưa (14h) Đu đủ chín 150g 50 Chiều (18h) Canh đậu bắp thịt heo
Tôm tươi hấp
Cà rốt luộc
Dưa chuột
½ bát con
150g
100g
150g
350 Ăn tối (21h) Sữa chua không đường 1 hũ 80
Thứ 3: Tổng 1200 calo/ngày
Thời gian Món ăn Số lượng Năng lượng (Kcal) Ăn sáng (7h) Bún mọc 1 tô vừa 248 Giữa trưa (9h) Đu đủ chín 200g 70 Ăn trưa (11h) Cơm
Chả cá viên kho
Canh bắp cải thịt heo
Su su luộc
¾ bát
3 viên
1 bát nhỏ
130g
359 Xế trưa (14h) Lê 150g 68 Chiều (18h) Cơm
Cá kèo kho rau răm
Canh cải xoong thịt heo
Đậu bắp luộc
¾ bát
4 con
½ bát
170g
354 Tối (21h) Sữa dành riêng cho người tiểu đường 27g 118
Thứ tư: Tổng 1350 calo/ngày
Thời gian Món ăn Số lượng Năng lượng (Kcal) Ăn sáng (7h) Phở gà 1 tô vừa 423 Giữa trưa (9h) Cam ½ quả – 100g 47 Ăn trưa (11h) Cơm gạo lứt
Canh rau mồng tơi nấu cua
Cá hấp
Rau muống luộc
1/2 bát
1 bát con
150g
200g
415 Xế trưa (14h) Nho 150g 80 Chiều (18h) Cơm
Canh su hào
Ức gà nướng
Bắp cải luộc
⅓ bát
1 bát con
150g
150g
250 Tối (21h) Sữa dành riêng cho người tiểu đường 150ml 140
Thứ năm: Tổng 1300 calo/ngày
Thời gian Món ăn Số lượng
Năng lượng (Kcal)
Ăn sáng (7h) Ngũ cốc
Sữa không đường
150g
1 ly nhỏ (100ml)
390 Giữa trưa (9h) Quýt 100g 55 Ăn trưa (11h) Cơm gạo lứt
Canh giá đỗ
Thịt nạc lợn băm
Rau cải luộc
1/2 bát
1 bát con
150g
200g
425 Xế trưa (14h) Dâu tây 200g 66 Chiều (18h) Cơm
Canh rau lang
Ức gà nướng
Cà rốt luộc
⅓ chén
1 bát con
150g
100g
296 Tối (21h) Sữa dành riêng cho người tiểu đường 100ml
80
Thứ sáu: Tổng 1300 calo/ngày
Thời gian Món ăn Số lượng Năng lượng (Kcal) Ăn sáng (7h) Salad cà chua và ức gà Cháo gà 1 đĩa vừa
1 bát con
215 Giữa trưa (9h) Sữa không đường 180ml 100 Ăn trưa (11h) Cơm
Canh rau ngót nấu thịt lợn nạc
Cá thu sốt
Bí xanh luộc
1/2 bát
1 bát con
150g
200g
431 Xế trưa (14h) Dưa lưới 150g 50 Chiều (18h) Cơm gạo lứt
Canh bầu nấu tôm
Đậu nhồi thịt sốt
Giá đỗ luộc
1/2 bát
1 bát con
100g
150g
382 Tối (21h) Sữa dành riêng cho người tiểu đường 135ml 120
Thứ 7: Tổng 1400 calo/ngày
Thời gian Món ăn Số lượng Năng lượng (Kcal) Ăn sáng (7h) Cháo gà
Táo
Sữa cho người tiểu đường
1 bát con
100g
135ml
390 Giữa trưa (9h) Ổi 100g 68 Ăn trưa (11h) Cơm
Canh giá nấu cà chua
Mướp đắng nhồi thịt nạc
Lơ xanh luộc
1/2 bát
1 bát con
150g
200g
461 Xế trưa (14h) Dứa 150g 47 Chiều (18h) Cơm gạo lứt
Canh mướp
Mực xào dứa
Rau bí luộc
1/2 bát nhỏ
½ bát nhỏ
150g
200g
380 Tối (21h) Sữa chua không đường 1 hũ nhỏ 80
Chủ nhật: Tổng 1400 calo/ngày
Thời gian Món ăn Số lượng Năng lượng (Kcal) Ăn sáng (7h) Bánh mỳ trứng 1 cái vừa 333 Giữa trưa (9h) Bưởi 4 múi 48 Ăn trưa (11h) Cơm
Thịt gà kho gừng
Canh bí đao
Rau lang luộc
1 bát nhỏ
50g
1 bát con
200g
431 Xế trưa (14h) Thanh long 170g 68 Chiều (18h) Cơm
Đậu hũ nhồi thịt sốt cà chua
Canh rau dền nấu tôm
1 bát nhỏ
1/2 miếng
1 bát nhỏ
428 Tối (21h) Sữa dành riêng cho người tiểu đường 140ml 140
TIỂU ĐƯỜNG ĂN GÌ THAY CƠM?
3. Cách xác định nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng
Xác định nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng sẽ giúp xây dựng thực đơn chuẩn cho từng bệnh nhân tiểu đường để kiểm soát đường huyết tốt nhất. Các bước tính như sau:
Bước 1: Tìm ra cận nặng lý tưởng (CNLT)
CNLT = [Chiều cao (cm) – 100] x 0.9
Bước 2: Tính nhu cầu năng lượng theo cân nặng lý tưởng (NCNL)
Lao động Nhu cầu năng lượng Nam Nữ Nhẹ CNLT x 30 kcal/kg/ngày CNLT x 25 kcal/kg/ngày Trung bình CNLT x 35 kcal/kg/ngày CNLT x 30 kcal/kg/ngày Nặng CNLT x 45 kcal/kg/ngày CNLT x 40 kcal/kg/ngày
Bước 3: Xác định nhu cầu dinh dưỡng theo các chất:
- Chất bột đường: chiếm khoảng 50 – 60% so với tổng năng lượng.
- Chất đạm: 15-20% so với tổng năng lượng.
- Chất béo: ít hơn 25% so với tổng năng lượng.
Ví dụ cụ thể:
Một nam bệnh nhân tiểu đường cao 170cm, lao động trung bình. Thì cách tính nhu cầu năng lượng và dinh dưỡng sẽ là:
Cân nặng lý tưởng: CNLT = (170-100) x 0.9 = 63.
Nhu cầu năng lượng: NCNL = 63 x 35kcal/kg/ngày = 2.205 kcal.
Nhu cầu chất dinh dưỡng cần bổ sung hàng ngày là:
- Chất bột đường: 2.205kcal x 60% : 4 = 331g (vì 1g chất bột đường cung cấp 4 kcal).
- Chất đạm: 2.205kcal x 20% : 4 = 110g (vì 1g chất đạm cung cấp 4 kcal).
- Chất béo: 2.205kcal x 20% : 9 = 49g (vì 1g chất béo cung cấp 9 kcal).
4. Lưu ý khi xây dựng thực đơn cho người tiểu đường
Một số những lưu ý sau đây sẽ giúp bạn xây dựng thực đơn khoa học, thân thiện với bệnh tiểu đường nhất.
- Thực phẩm có chỉ số đường huyết cao nên ăn phối hợp với thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp: Giúp trung hòa lượng đường nạp vào cơ thể và giữ đường huyết ổn định, không bị tăng đột ngột sau ăn.
- Thứ tự khi ăn: Người bệnh tiểu đường nên uống canh trước, ăn rau, ăn thịt và ăn cơm cuối cùng để không làm tăng đường huyết nhanh và làm giảm đi cảm giác đói.
- Cách chế biến món ăn tốt nhất: Đối với tất cả các thực phẩm người bệnh tiểu đường nên chế biến bằng cách luộc, hấp, hạn chế chiên, xào vì chứa nhiều dầu mỡ, ảnh hưởng xấu tới bệnh tiểu đường.
- Không ăn nội tạng động vật: Bởi nội tạng động vật có chứa nhiều chất đạm, chất béo nếu người bệnh tiểu đường sử dụng có thể làm gia tăng đường huyết nhanh chóng.
- Người bị bệnh tiểu đường nên ăn nhạt: Người bệnh tiểu đường chỉ nên sử dụng ít hơn 6g muối mỗi ngày. Nếu bổ sung quá nhiều muối thì sẽ làm tăng nguy cơ biến chứng tiểu đường trên thận và tim mạch.
- Bổ sung nhiều hoa quả và rau xanh để cung cấp vitamin và chất xơ: Bởi chất xơ luôn chiếm một phần lớn trong thực đơn từng bữa của người bệnh tiểu đường. Ngoài ra, các vitamin trong hoa quả và rau xanh giúp nâng cao sức khỏe để hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả. Nên chọn những loại trái cây ít đường như: bơ, cam, dâu tây, bưởi… và hạn chế những loại quả nhiều đường như: xoài chín, vải, nhãn…
Hy vọng cách xây dựng thực đơn cho bệnh nhân tiểu đường trên sẽ giúp bạn có được chế độ ăn uống phù hợp và kiểm soát tốt đường huyết. Ngoài ra, đừng quên bổ sung thêm sữa chuyên biệt dành cho người bệnh tiểu đường như Glucare Gold vào thực đơn hàng ngày nhằm góp phần ổn định lượng đường trong máu và nâng cao sức khỏe.
Mọi thắc mắc về bệnh lý tiểu đường, sẽ được giải đáp nhanh chóng, tận tình qua hotline: 18006011 hoặc fanpage Glucare Gold. Hãy liên hệ với chúng tôi khi có nhu cầu nhé!
Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.