Việc người mẹ dùng loại thực phẩm nào sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng sữa. Chính vì vậy mà câu hỏi mẹ ăn gì cho mát sữa luôn được đặt ra bởi các bà mẹ đang chăm sóc con sơ sinh. Sau đây, antoanvesinh.com Nguyễn Thị Lâm – Nguyên phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia sẽ giải đáp thắc mắc “mẹ nên ăn gì cho mát sữa” của chị em.
Câu hỏi
Thưa bác sĩ, tôi vừa mới làm mẹ được một khoảng thời gian không lâu. Hiện nay thì cháu nhà tôi vẫn bú sữa mẹ như bình thường. Tuy được cho bú đều đặn nhưng cháu tăng cân khá chậm, thậm chí có tháng còn không tăng cân. Một số người xung quanh tôi cho rằng tôi đang bị “nóng sữa” và bảo tôi thay đổi chế độ ăn để cho mát sữa.
Bác sĩ cho tôi hỏi cụ thể rằng nóng sữa là gì và bây giờ mẹ ăn gì để mát sữa cho con bú ạ? Cám ơn bác sĩ rất nhiều ạ!
Trả lời
Chào bạn. Cám ơn vì câu hỏi mà bạn đã gửi đến chúng tôi. Để trả lời câu hỏi “Ăn gì để sữa mẹ mát” của bạn, thì bạn cần phân biệt rõ các vấn đề về sữa mẹ nóng hay sữa mẹ mát có ảnh hưởng đến sự phát triển của con đã nhé.
1. Thực hư về sữa mẹ mát và nóng
Sữa mẹ chính là nguồn dinh dưỡng toàn diện giúp bé phát triển tốt nhất trong những năm tháng đầu đời. Ông bà ta có khái niệm:
- Sữa mẹ nóng: Dùng để chỉ một nguồn sữa gặp vấn đề gì đó nên dù cho bé được bú sữa mẹ đều đặn nhưng bé vẫn chậm tăng cân, chậm phát triển chiều cao, còi xương, hay ốm yếu…
- Sữa mẹ mát: Là nói về dòng sữa mẹ có đầy đủ dinh dưỡng tốt giúp bé phát triển đều đặn, khỏe mạnh, không quấy khóc thường xuyên…
Theo góc độ y học thì KHÔNG có khái niệm sữa mẹ bị nóng hay mát. Tuy nhiên, sữa mẹ chất lượng kém có thể khiến con bị chậm tăng cân, ăn không ngon, lười bú…. chất lượng sữa mẹ có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố như:
- Người mẹ thường gặp phải stress.
- Phải sử dụng nhiều thuốc tây vì mẹ bị ốm hoặc bị các bệnh liên quan đến tuyến vú.
- Bị thiếu ngủ, mất ngủ, suy nhược cơ thể dẫn đến nóng trong người.
- Nguồn dinh dưỡng bất cân bằng, người mẹ có chế độ dinh dưỡng bất hợp lý, ăn quá nhiều đồ cay, thực phẩm nhiều dầu mỡ, cafein, ít ăn rau xanh và uống nước, vv…
2. Mẹ ăn gì cho mát sữa?
Theo kinh nghiệm dân gian và truyền miệng từ ông bà ta, thì mẹ có thể cải thiện giúp dòng sữa mát hơn bằng cách cải thiện chế độ ăn hằng ngày. Vậy các mẹ đã biết sau sinh nên ăn gì cho mát sữa chưa? Dưới đây là những gợi ý các thực phẩm, món ăn mẹ nên ăn để mát sữa.
2.1 Bà bầu ăn gì để mát sữa sau sinh?
Với các bà mẹ đang mang thai và đặc biệt là đang ở những tháng cuối của thai kì, thì việc mẹ ăn uống như thế nào không những quyết định tới sự phát triển của thai mà còn ảnh hưởng đến chất lượng nguồn sữa sau sinh và sức khỏe của mẹ. Vậy, các bà bầu nên chú ý về những gợi ý cho mẹ ăn gì để sữa mát sau khi sinh dưới đây nhé.
Rau xanh, trái cây tươi
Rau và trái cây tươi là câu trả lời đầu tiên cho thắc mắc sau sinh nên ăn gì cho mát sữa.
- Trong rau xanh và trái cây có chứa nhiều chất xơ, vitamin A, B, C, K và các khoáng chất… ngoài việc bổ sung dinh dưỡng, thanh nhiệt, điều hòa cơ thể của mẹ còn giúp nguồn sữa mẹ tiết ra sau sinh có chất lượng tốt và thơm mát.
- Một số loại rau và trái cây tốt cho việc tiết sữa: rau đay, rau mồng tơi, rau lang, rau ngót, cà chua, cam quýt, quả nho, cherry, thanh long, bơ, chuối chín vv… Ngoài ra, đối với những bà bầu bị phù chân trong những tháng cuối thai kỳ thì nên ăn bí đao giúp mẹ giảm chứng phù chân rất tốt.
Lưu ý: Các mẹ nên hạn chế những loại rau, trái cây sau vì ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai.
- Ngải cứu, rau răm, rau sam, rau ngót, súp lơ, mướp đắng…
- Quả nhãn, dứa, đu đủ xanh, dưa hấu ướp lạnh…
Gan động vật
- Gan động vật có chứa nhiều chất đạm, chất sắt cùng một số khoáng chất vi lượng như vitamin A, canxi… vô cùng tốt cho sức khỏe của mẹ, giúp mẹ giữ được sức khỏe và tinh thần thoải mái trong việc sinh nở lẫn tạo cho bé nguồn sữa mát, đặc và thơm ngon.
- Một số món ăn ngon làm từ gan động vật mà các mẹ có thể dùng hàng ngày là gan xào tỏi, gan xào thơm, gan xào dưa chuột, pate gan, gan kho tiêu, vv…
Uống sữa
Canxi vốn là khoáng chất bị thiếu hụt rất nhiều ở cơ thể các bà mẹ suốt thai kỳ. Việc mẹ uống sữa trong khoảng thời gian mang thai có tác dụng bổ sung canxi, sắt, kẽm, vitamin D, protein cho cả mẹ lẫn thai nhi.
- Liều lượng: Bà bầu nên uống 400 – 500ml sữa/ngày. Ngoài ra, nên uống đủ nước tối thiểu 2 lít/ngày.
- Bà bầu có thể xem thêm bài viết sau để có kinh nghiệm chọn sữa uống sau sinh: Sau sinh mẹ nên uống sữa gì để có nhiều sữa cho con?
2.2 Bà đẻ ăn gì để mát sữa?
Dinh dưỡng cần cung cấp cho bà đẻ để có nhiều sữa cho con bú là: chất béo, tinh bột, chất xơ, các vitamin và khoáng chất. Vậy trong số đó, bà đẻ nên ăn gì để mát sữa cho con bú?
Các loại hạt, ngũ cốc
Gạo lứt
Trong thành phần của gạo lứt có chứa khá nhiều vitamin như vitamin B1, B2, B3, B4, B5, B6, cùng các nguyên tố vi lượng là canxi, magie, selen, sắt, GSH, natri, kali…
- Các chất này đều có tác dụng lợi sữa, tăng sức đề kháng cho mẹ, giúp mẹ có được nguồn sữa chất lượng. Thay vì sử dụng gạo trắng để nấu cơm thì các bà mẹ sau sinh có thể dụng gạo lứt để thay thế.
- Ngoài ra thì loại gạo này còn rất tốt cho việc lấy lại vóc dáng thon gọn cho các bà mẹ bỉm sữa.
Các loại hạt
- Một số loại hạt phổ biến như hạt điều, hạt hướng dương, hạt hạnh nhân, hạt óc chó, mắc ca… đều sở hữu cho mình thành phần dinh dưỡng vô cùng phong phú và là gợi ý lý tưởng cho thắc mắc mẹ ăn gì để con mát sữa.
- Các loại hạt này đều giàu chất béo có lợi, giàu chất chống oxy hóa. Các mẹ có thể sử dụng các loại hạt này như một món ăn vặt thơm ngon bổ dưỡng hằng ngày.
Chi tiết: Công dụng và cách sử dụng 9 loại hạt giúp mẹ lợi sữa
Các loại rau, củ
Mẹ nên ăn gì để sữa mát? Dù cho là mẹ bầu hay mẹ sau sinh thì cũng phải lưu ý trong khẩu phần ăn hằng ngày luôn có rau, củ quả nhé.
Mướp non
- Mướp là loại rau củ quả được sử dụng khá nhiều trong dân gian để giúp phụ nữ thông sữa, tăng cường lượng sữa đang có.
- Các mẹ bỉm sữa có thể dùng mướp non nấu canh để thanh nhiệt cho cơ thể, giúp dòng sữa tiết ra được thanh mát hơn.
- Tuy nhiên, do mướp có tính thanh nhiệt hơi cao nên các mẹ có thể dùng kèm với một ít gừng để trung hòa lại, đồng thời giúp thông khí huyết, hạn chế tắc tia sữa.
Rau thì là
- Rau thì là được xem là loại thần dược giúp cho lượng sữa tiết ra nhiều hơn. Loại rau này còn rất tốt cho hệ tiêu hóa của các bà mẹ.
- Các bạn có thể thế biến rau thì là với cá khoai để làm món canh thơm ngon. Ngoài ra thì một số món ăn hấp dẫn khác phải kể đến như canh chua trứng nấu thì là, chả thịt thì là, canh nghêu thì là.
Cà rốt
- Cà rốt là loại rau củ sở hữu lượng vitamin A vô cùng dồi dào. Đây là loại vitamin có lợi trong chu kỳ sản xuất sữa cũng như tăng chất lượng sữa mẹ. Hơn nữa thì cà rốt còn nổi tiếng nhờ tác dụng làm đẹp sau sinh của mình.
- Các mẹ có thể nấu cà rốt thành món canh, súp, món hầm… hay đơn giản là tự thưởng cho bản thân mình một ly nước ép cà rốt mát lành sau mỗi bữa cơm.
Rau dền
- Rau dền là loại rau có tính mát, vị ngọt, có tác dụng thanh nhiệt mát máu, lợi tiểu và sát trùng vô cùng cao. Đặc biệt thì trong thành phần của rau dền có chứa nhiều phốt pho, canxi, sắt… giúp cơ thể của mẹ bỉm sữa được bồi bổ và tăng cường sức đề kháng.
- Nhờ những tính chất này mà khi sử dụng rau dền trong bữa ăn, lượng sữa của mẹ sẽ vô cùng thanh mát và giàu chất sắt, giúp bé vừa ngon miệng, vừa khỏe mạnh hơn.
Xem thêm: 11 loại rau bà đẻ và mẹ bỉm sữa nên ăn để giúp mát sữa và có nhiều sữa sau sinh
Đu đủ xanh hầm chân giò – món ăn vừa lợi sữa vừa mát sữa mẹ
- Đu đủ xanh hầm với chân giò là món mà các bà bầu tuyệt đối không nên ăn vì rất dễ bị sảy thai. Trái lại thì mẹ đang cho con bú lại rất nên dùng vì tác dụng lợi sữa cao của món ăn này.
- Các mẹ bỉm sữa chỉ việc hầm chân giò cho mềm với đu đủ xanh cắt thành miếng vừa ăn rồi dùng nóng là được.
Xem thêm: Cách làm món đu đủ xanh hầm chân giò và các món ăn lợi sữa cho mẹ tại đây.
Hoa quả
Những loại hoa quả không chỉ vừa cung cấp đủ vitamin, vi khoáng cho mẹ để mẹ khỏe mạnh hơn, đẹp da hơn mà còn giúp mẹ lợi sữa và mát sữa nữa. Vậy, bà đẻ ăn gì để sữa mát từ những loại trái cây lợi sữa?
Quả dừa – Nước dừa
Nhiều người thường lo ngại rằng nước dừa sẽ ảnh hưởng không tốt lên cả mẹ và bé. Tuy nhiên thì loại thức uống này không những không gây hại mà trái lại còn có nhiều công dụng hữu ích.
- Trong thành phần của nước dừa có chứa khá nhiều axit lauric, giúp cơ thể tăng cường đề kháng trước bệnh tật.
- Ngoài ra thì nước dừa còn làm tăng tiết sữa, tăng hàm lượng axit caproic cùng axit lauric trong sữa mẹ để giúp bé miễn dịch tốt hơn.
Chuối tiêu
- Hàm lượng chất xơ trong chuối tiêu rất cao, có thể giúp các mẹ bổ máu, lợi tiêu hóa, giảm táo bón. Bên cạnh đó thì chuối tiêu cũng khá giàu chất sắt – vi chất cần thiết trong việc tuần hoàn máu. Lượng sắt càng ổn định thì lượng sữa tiết ra cũng như chất lượng sữa sẽ được tăng theo.
- Các mẹ nên sử dụng chuối tiêu trong các bữa ăn hoặc xay với sữa chua và mật ong để làm thành món sinh tố thơm ngon.
Xem thêm: 12 loại trái cây giúp mẹ sau sinh có nhiều và mát sữa
Tôm cá
- Trong tôm cá có nhiều vi chất có lợi như iot, kẽm và đặc biệt là canxi, ảnh hưởng tích cực lên chất lượng của sữa.
- Tuy vậy thì cả tôm và cá đều có tính hàn, dễ gây dị ứng hay gây lạnh bụng nếu ăn quá nhiều. Chính vì vậy mà các mẹ nên chú ý không nên quá lạm dụng tôm cá.
- Một số món ngon từ loại thực phẩm này là chạo tôm, tôm hấp nước dừa, cá hấp, cá nướng, vv…
Các loại thức uống lợi sữa
Một số loại nước uống lợi sữa như nước lá đinh lăng, nước chè vằng, nước từ hỗn hợp đậu hay nước ép rau má, vv… đều có tác dụng tiết sữa và kháng khuẩn tốt. Điểm đặc biệt của các thức uống này là dược tính tự nhiên, không gây ra tác dụng phụ ảnh hưởng xấu cho bé. Cách chế biến cũng vô cùng đơn giản mà mau chóng.
Chi tiết: Cách làm 14 loại đồ uống giúp mẹ nhiều sữa và mát thơm
3. Lưu ý khác dành cho các mẹ
Để có được nguồn sữa mát, giúp bé tăng cân đều đặn thì ngoài việc lập nên thực đơn hằng ngày với các món ăn lợi sữa, các mẹ nên tập cho mình các thói quen tốt. Có như vậy thì cơ thể của mẹ mới được khỏe mạnh, tinh thần cũng thoải mái hơn.
3.1 Bổ sung đầy đủ dưỡng chất
Đầu tiên, muốn sữa mát, thì mẹ cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Ngoài hàm lượng chất đạm, chất béo cơ bản thì các bà mẹ cần phải bổ sung thêm các vitamin và khoáng chất thiết yếu như vitamin D, B1, B2, B6, canxi, sắt, mangan,…
Chỉ khi cơ thể nhận được nguồn dinh dưỡng đầy đủ thì các hooc môn đóng vai trò chính để tiết sữa mẹ như: prolactin, oxytocin mới được tiết ra nhiều và dẫn tới lượng sữa mẹ sẽ được sản xuất nhiều.
Chi tiết: Các mẹ sinh mổ, sinh thường muốn lợi sữa hay muốn giảm cân sau khi sinh thì nên ăn gì?
3.2 Mẹ cần được nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc
Có chế độ nghỉ ngơi, thư giãn, tránh căng thẳng, mệt mỏi cũng chính là liều thuốc tuyệt vời để đảm bảo sức khỏe cho các mẹ bỉm sữa.
Ngoài ra, mẹ cũng nên ngủ đủ giấc để đảm bảo cho việc tiết sữa được diễn ra thuận lợi hơn.
3.3 Uống đủ nước
Thành phần chính của sữa mẹ chính là nước. Vì thế mà các mẹ cần phải uống từ 2 – 3 lít nước/ ngày để ổn định lượng nước cho chính mình cũng như lượng sữa cho con bú.
Ngoài nước lọc thì các mẹ có thể dùng thêm các loại nước lợi sữa, nước ép hoa quả, vv… để bổ sung thêm các khoáng chất, vitamin và giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa của mẹ tốt hơn cũng như lợi sữa, mát sữa hơn.
Xem thêm: 14 loại thức uống giúp sữa mẹ về nhiều sau khi sinh
3.4 Tinh thần thoải mái
Giữ vững một tinh thần thoải mái sẽ rất có lợi cho sức khỏe của mẹ, đồng thời cũng tạo được nguồn sữa khỏe mạnh, mát lành và thơm ngon hơn.
3.5 Không ăn những thực phẩm gây nóng trong cơ thể mẹ
Các mẹ bỉm sữa nên hạn chế tối đa thực phẩm cay nóng, đồ ăn liền, gia vị nồng, thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ… Nếu như mẹ ăn nhiều thức ăn gây nóng thì các chất có hại sẽ được truyền đến bé qua đường sữa, nhẹ thì làm bé khó chịu, quấy khóc, nặng thì khiến bé bị nổi mẩn, tiêu chảy… Mẹ lưu ý khi ăn gì sữa mẹ mát tránh những thực phẩm gây nóng trong người nhé.
3.6 Không sử dụng thuốc, chất kích thích
Thuốc kháng sinh, thuốc lá và chất kích thích như bia rượu, cafein có thể khiến mẹ bị giảm lượng sữa hoặc có thể dẫn đến mất sữa.
- Khi sử dụng các chất này sẽ có một phần cafein, thuốc ảnh lẫn trong sữa mẹ dẫn đến khi bé bú mẹ, nguồn sữa sẽ khiến bé bị kích thích, khó ngủ, quấy khóc cả đêm.
- Các chất kích thích này cũng tàn phá dần sức khỏe của người mẹ nếu mẹ lạm dụng trong lúc chăm con.
***Lưu ý: Nội dung trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, gợi ý cho các mẹ. Tùy thuộc vào sự hấp thụ của mỗi người để có kết quả tốt nhất.
Vừa rồi là một số thông tin nhằm giải đáp cho câu hỏi mẹ ăn gì cho mát sữa. Hy vọng rằng bạn sẽ áp dụng được những kiến thức này để nguồn sữa của mình luôn thơm mát, bổ dưỡng để giúp bé tăng trưởng đều đặn.