Khi được đưa vào cơ thể ta, thức ăn phải trải qua một chặng đường dài trong hệ thống tiêu hóa. “Điểm xuất phát” của chúng là miệng, tiếp đến là thực quản, sau đó là dạ dày, ruột non, ruột già, trực tràng và đích đến cuối cùng là hậu môn. Cụ thể hơn, ở mỗi chặng đường và điểm dừng, thức ăn sẽ được xử lý như thế nào?
Miệng
Thức ăn bắt đầu hành trình ở miệng, đây chính là cánh cổng đầu tiên dẫn đến hệ tiêu hóa. Nhờ hoạt động nhai của răng và xương hàm mà thức ăn sẽ bị nghiền nát thành những miếng nhỏ để dễ nuốt hơn. Các tuyến nước bọt chứa rất nhiều enzyme cũng được tiết ra trong quá trình này để trộn lẫn vào thức ăn và làm nhuyễn thức ăn hơn nữa, giúp cho việc tiêu hóa dễ dàng hơn.
Thực quản
Khi ta nuốt, thức ăn sẽ được chuyển xuống cổ họng bằng lưỡi, đi xuống thực quản. Thực quản là một cái ống như cái cầu trượt giúp đưa thức ăn xuống dạ dày.
Dạ dày
Dạ dày là một cơ quan giống như cái túi có các cơ rất khỏe có khả năng co giãn, chứa acid mạnh (hay còn gọi là dịch vị dạ dày). Các phân tử thức ăn sẽ ở dạ dày trong khoảng 4 giờ đồng hồ.Khi thức ăn đến dạ dày sẽ được co bóp giúp trộn đều thức ăn với dịch vị. Tại dạ dày, thành phần chất đạm (protein) trong thức ăn bắt đầu được phân giải thành nhờ một loại enzyme có tên pepsin thành các acid amin. Một lượng nhỏ những chất tan trong dầu, hoặc các loại thuốc uống cũng bắt đầu được hấp thụ từ giai đoạn này. Bên cạnh đó, do dịch vị dạ dày là acid mạnh nên dạ dày cũng có tính kháng khuẩn. Khi tất cả các loại thức ăn sau khi được dạ dày tiêu hóa biến thành chất lỏng hoặc bột nhão gọi là dưỡng trấp ( hay nhũ trấp) sau đó nó rời khỏi dạ dày di chuyển đến ruột non tiếp tục hành trình tiêu hóa và hấp thụ dưỡng chất.
Ruột non
Khi các phân tử thức ăn tiến vào ruột non. Tại đây quá trình tiêu hóa diễn ra với tốc độ khá chậm do phần lớn quá trình hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra ở giai đoạn này, các phân tử thức ăn có thể tồn tại từ 2 đến 6 giờ đồng hồ trong ruột non của bạn. Trong ruột non, dưỡng chất (thức ăn đã được tiêu hóa ở dạ dày) tiếp tục được tiêu hóa hóa học bằng các enzyme tiêu hóa được tiết ra bởi tuyến tụy và mật từ gan. Các enzyme sẽ phân giải các chất dinh dưỡng như chất đường bột, chất đạm, chất béo và nucleic acid thành dạng cơ bản của các chất đó, giúp cơ thể hấp thụ dễ dàng. Đồng thời, các vitamin, khoáng chất và nước cũng được hấp thụ vào cơ thể ở giai đoạn này.
Ruột già/Đại tràng
Tiếp đến các phân tử thức ăn không được ruột non hấp thụ sẽ được chuyển đến ruột già bộ phận này còn biết đến với cái tên đại tràng.Tuy gần như toàn bộ dưỡng chất đã được hấp thụ tại ruột non, nhưng trong ruột già, nước và các chất điện giải cùng các vitamin còn sót lại sẽ được hấp thụ nốt, cùng các dưỡng chất được sản sinh nhờ hệ vi sinh đường ruột. Sau đó, chất thải cùng với chất xơ chưa được tiêu hóa sẽ được đẩy xuống trực tràng để bắt đầu quá trình đào thải.
Trực tràng
Trực tràng có chiều dài khoảng 20cm, kết nối đại tràng với hậu môn. Nhiệm vụ của trực tràng là nhận phân từ đại tràng và kích thích các dây thần kinh truyền đến vỏ đại não, cho bạn biết cảm giác muốn đi đại tiện. Sau đó, bộ não sẽ quyết định có nên đi đại tiện hay không. Nếu muốn đi vệ sinh, cơ vòng sẽ giãn ra để đưa phân ra khỏi cơ thể. Còn nếu chưa muốn, cơ thắt và trực tràng sẽ điều chỉnh lại để cảm giác muốn đi vệ sinh tạm thời biến mất.
Hậu môn
Cuối cùng là hậu môn chặng cuối của đường tiêu hóa, được cấu tạo từ các cơ sàn chậu và hai cơ thắt hậu môn (cơ bên trong và bên ngoài). Chức năng chính của hậu môn là đựng và đào thải phân, đồng thời tiết dịch nhầy để bôi trơn giúp phân đào thải ra khỏi cơ thể.
Đến đây, thức ăn đã hoàn thành chuyến hành trình của nó trong cơ thể.
Tóm lại, quá trình tiêu hóa thức ăn ở người là quá trình phức tạp tuy nhiên nó rất quan trọng. Vì nhờ quá trình này, thức ăn mới được chuyển hóa thành dinh dưỡng, từ đó tạo ra năng lượng nuôi sống cơ thể. Hy vọng những thông tin hữu ích trên đây sẽ giúp cho bạn hiểu hơn về cơ thể của mình!
Tài liệu tham khảo
Journey Through the Digestive Tract
Khatri, M. (2020). The Digestive System. WebMD. https://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-system
Nguyen, XN. Quá trình tiêu hoá thực phẩm diễn ra như thế nào? Viện Y học Ứng dụng Việt Nam. https://vienyhocungdung.vn/qua-trinh-tieu-hoa-thuc-pham-dien-ra-nhu-the-nao-20200728143608137.htm