Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất để cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ nhỏ. Tình trạng trẻ quấy khóc và bỏ bú không rõ nguyên nhân thường khiến các bà mẹ lo lắng về tình trạng sức khỏe của trẻ. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách giải quyết hiệu quả đối với tình trạng này nhé!
1Tình trạng trẻ bỏ bú bất thường là gì?
Bình thường, vì trẻ sơ sinh có dạ dày nhỏ nên mỗi lần bú chỉ cần 50 – 70 ml sữa là đủ. Sau khoảng 2 tuần, khi dạ dày đã mở rộng hơn, trẻ có thể bú được nhiều hơn, khoảng 60 – 90 ml mỗi lần. Trên 1 tháng, trẻ có thể bú lên đến từ 90 đến 150 ml mỗi lần.
Nhu cầu dinh dưỡng mỗi trẻ là không giống nhau nhưng trung bình mỗi ngày trẻ cần bú 8 – 12 cữ sữa. Đối với sữa mẹ, nên cho trẻ bú cách nhau mỗi 2 tiếng. Nên cách nhau mỗi 3 tiếng với sữa công thức vì sữa công thức thường chứa nhiều năng lượng hơn.
Nếu trẻ bú đủ lượng sữa theo nhu cầu, khi bú trẻ sẽ ngủ ngon, ít quấy khóc, lên cân đều đặn và tiểu trên 6 lần/ngày. Còn trong trường hợp trẻ bú bất thường sẽ có một số dấu hiệu sau:
- Không chịu bú, bú ít hơn tiêu chuẩn nêu trên, bú vào hay nôn trớ.
- Quấy khóc dai dẳng, trung bình kéo dài hơn 3 tiếng mỗi ngày và thường khóc vào ban đêm.
- Hay giật mình tỉnh giấc và hay khóc thét khi ngủ.
2Nguyên nhân
Trẻ cảm thấy đau hoặc khó chịu
Trẻ có thể bỏ bú do bị đau hoặc khó chịu ở vùng răng miệng, động tác bú làm tăng cảm giác đau ở trẻ nên trẻ thường quấy khóc rất nhiều.
Một số tình trạng bất thường vùng răng miệng gây đau cho trẻ như: mọc răng, viêm lợi, nhiệt miệng, viêm amidan, tưa lưỡi…
Mọc răng làm trẻ cảm thấy đau hơn khi bú
Trẻ bị ốm
Các vấn đề như nghẹt mũi, sốt, nhiễm trùng tai, khó tiêu hoặc trào ngược dạ dày ở trẻ có thể làm cho việc bú trở nên khó chịu và không thoải mái.
Đặc biệt, nghẹt mũi là tình trạng thường gặp gây bú kém ở trẻ vì trẻ không được dài hơi, vậy nên khi bú trẻ cứ bú một lúc lại phải dừng, há miệng ra để thở bằng miệng.[1]
Sự thay đổi mùi hương xung quanh hoặc trong vị sữa của mẹ
Trẻ khi bú sữa mẹ cũng có thể cảm nhận mùi vị của những thực phẩm mà người mẹ hấp thu. Vì vậy, nếu người mẹ ăn món ăn nặng mùi hay những thức ăn mà trẻ bị dị ứng hoặc nhạy cảm, trẻ có thể từ chối bú ngực và chỉ chấp nhận bú bình.
Ngoài ra, sự thay đổi nội tiết tố sau sinh có thể làm thay đổi mùi vị của sữa mẹ đễn đến việc trẻ không muốn bú mẹ.[2]
Trẻ có thể từ chối bú mẹ khi sữa mẹ có mùi mà trẻ nhạy cảm
Trẻ bị căng thẳng, thiếu tập trung
Nếu bé bị kích thích quá mức như phải rời xa mẹ trong một khoảng thời gian dài hoặc mẹ đột ngột nói to tiếng trong lúc cho con bú, bé có thể cảm thấy khó chịu và căng thẳng, làm cho bé không muốn bú mẹ.
Ngoài ra, việc mẹ cho trẻ bú chậm cũng có thể làm bé mất tập trung và chán bú.
Sữa mẹ tiết ra không đủ
Khi mẹ không sản xuất đủ lượng sữa cần thiết để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của trẻ, trẻ có thể cảm thấy không thoả mãn sau mỗi lần bú. Điều này dẫn đến việc trẻ không cảm thấy đủ no và thoải mái, từ đó dẫn đến việc trẻ từ chối bú ngực của mẹ và muốn bú bình hơn.
Mẹ không đủ sữa khiến trẻ từ chối bú mẹ
Tư thế bú không đúng
Khi tư thế bú của trẻ và mẹ không đúng sẽ dẫn đến việc giảm hiệu quả lực bú của trẻ, thậm chí là mũi của trẻ có thể bị chèn ép gây khó thở, bú sai tư thế lâu ngày có thể khiến bé bị vẹo cổ và ảnh hưởng đến cột sống của trẻ.
Đặt sai tư thế khiến trẻ khó khăn trong việc bú
Mẹ không thường xuyên cho bú
Nếu mẹ thay đổi thời gian cho bé bú không đều đặn và không thường xuyên, điều này sẽ không tạo được thói quen bú đúng giờ cho trẻ. Lâu dần trẻ sẽ không còn muốn bú mẹ và bú mẹ cũng không được hiệu quả như trước.
Mẹ quá bận rộn, quên cho trẻ bú thường xuyên có thể khiến trẻ bỏ bú
3Các bệnh lý liên quan
- Nghẹt mũi: do tăng tiết dịch nhầy hoặc cảm lạnh, trẻ sẽ gặp khó khăn trong việc hít không khí qua mũi khi bú. Vì vậy, bé phải ngưng bú để thở bằng miệng.
- Nhiệt miệng: gây cảm giác đau ở vị trí viêm loét miệng khi trẻ bú, lực bú càng mạnh thì đau càng tăng lên nên thường không chịu bú.
- Viêm họng: có thể do nhiễm virus hoặc vi khuẩn, khi cổ họng sưng tấy sẽ gây cảm giác ngứa, đau khó chịu cho trẻ.
- Sốt: thường là dấu hiệu của một bệnh nhiễm trùng, cảm giác nóng bừng và mệt mỏi do sốt có thể làm trẻ không muốn bú mẹ.
- Viêm tai giữa: rất phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, viêm tai giữa gây đau và khó chịu, đặc biệt khi trẻ nằm nghiêng để bú cảm giác này càng tăng lên do tai bị đè ép.
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: việc thường xuyên nôn trớ sữa khiến trẻ có cảm giác khó chịu tại cổ họng. Nguy hiểm hơn, chất trào ngược từ dạ dày có thể sạc vào đường thở gây suy hô hấp, tím tái ở trẻ.
Viêm tai giữa là bệnh lý thường gặp ở trẻ sinh sinh và trẻ nhỏ
4Cách chẩn đoán
Chẩn đoán trẻ bú bất thường chủ yếu dựa vào khai thác quá trình bú sữa của trẻ như số cữ bú mỗi ngày, lượng sữa bú mỗi lần kết hợp các triệu chứng kèm theo và quan sát cách bú.
Ngoài ra, bác sĩ có thể cho làm thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh (siêu âm, X-quang…) để tìm nguyên nhân gây bỏ bú khi có nghi ngờ.
5Nguy cơ khi bé không chịu bú mẹ
Khi bé không chịu bú mẹ, bú không đủ lượng sữa theo nhu cầu dinh dưỡng thì sẽ làm tăng nguy cơ xảy ra một số vấn đề như suy dinh dưỡng có thể thấy rõ khi theo dõi cân nặng của trẻ, suy giảm miễn dịch do thiếu lượng kháng thể trong sữa mẹ. Từ đó, trẻ mắc phải các bệnh nhiễm trùng và rối loạn tiêu hóa hơn.
Kiểm tra cân nặng của trẻ để phát hiện nguy cơ suy dinh dưỡng khi trẻ bỏ bú
6Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Khi gặp tình trạng bé quấy khóc, bỏ bú kéo dài hơn 2 tuần kèm các triệu chứng như đã nêu ở trên thì hãy đến bác sĩ ngay lập tức bởi bé có thể gặp các tình trạng bệnh và cần được chữa trị kịp thời để đảm bảo trẻ phát triển khỏe mạnh và tránh biến chứng nguy hiểm.
Nơi khám chữa khi trẻ bỏ bú
Đến các cơ sở y tế gần nhất hoặc khoa nhi của các bệnh viện uy tín để được thăm khám và chữa trị kịp thời.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn, uy tín và nổi tiếng dưới đây để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
- Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhi đồng 1, bệnh viện Nhi đồng 2, bệnh viện Nhi đồng thành phố…
- Hà Nội: Bệnh viện Nhi Trung ương, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện Đại học Y Hà Nội…
7Trẻ không chịu bú phải làm sao?
- Vệ sinh sạch vùng ngực nơi cho bé bú: đảm bảo vùng ngực của mẹ luôn sạch sẽ và không có mùi hương quá mạnh để giúp bé cảm thấy thoải mái khi bú.
- Thay đổi không gian khác cho trẻ bú: nếu trẻ không chịu bú ở một nơi cụ thể, hãy thử thay đổi chỗ khác để bé cảm thấy thích thú hơn khi bú.
- Nên hạn chế dùng sữa công thức: sữa mẹ luôn tốt nhất cho sự phát triển và dinh dưỡng của trẻ sơ sinh. Hạn chế sử dụng sữa công thức và thay thế bằng sữa mẹ vắt ra sẵn nếu cần thiết.
- Thay đổi tư thế bú để bé thoải mái: nếu bạn đang chưa cho bé bú đúng tư thế, hãy chỉnh sửa lại tư thế cho đến khi lực bú của bé ổn định và bé bú được lâu nhất.
- Xoa bóp ngực để lượng sữa chảy ra phù hợp: trước khi cho con bú, bạn có thể xoa bóp nhẹ nhàng vùng ngực để kích thích sữa chảy ra dễ dàng hơn.
- Điều chỉnh thời gian và khoảng cách mỗi lần cho bé bú: tùy theo nhu cầu và tình trạng sức khỏe của bé.
- Tắm nước ấm cho trẻ và massage nhẹ nhàng: giúp bé thư giãn và cảm thấy thoải mái.
- Đưa trẻ đến gặp bác sĩ: nếu thực hiện đủ biện pháp trên mà bé vẫn không chịu bú, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe và tìm hiểu nguyên nhân cụ thể để có giải pháp tốt nhất cho tình trạng này.
Vắt sữa mẹ là giải pháp hay giúp hạn chế sử dụng sữa công thức
8Biện pháp phòng ngừa trẻ bỏ bú
- Không nên cho trẻ bú bình quá sớm: vì việc trẻ bú trực tiếp vào núm vú của mẹ giúp kích thích sữa mẹ tiết ra nhiều hơn.
- Lập thời gian để trẻ bú phù hợp: để tránh trẻ bị quá đói hoặc quá no, tốt nhất là lập thời gian dựa vào nhu cầu dinh dưỡng của trẻ.
- Điều chỉnh lượng sữa và tư thế cho trẻ bú phù hợp: để tạo cảm giác thoải mái khi trẻ bú và đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ.
- Mẹ hạn chế sử dụng quá nhiều chất kích thích cũng như gia vị tạo mùi như hành, tiêu, tỏi, ớt vì sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ.
- Mẹ giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng buồn phiền: để đảm bảo không xảy ra hiện tượng ức chế tiết sữa do stress.
- Bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho trẻ: trong sữa mẹ hầu như đã có đủ chất dinh dưỡng cho trẻ, tuy nhiên vitamin D và canxi còn ít nên cần phải bổ sung thêm.
- Đưa con đi khám nếu có các biểu hiện bất thường: nghi ngờ các bệnh lý kể trên để trẻ được chữa trị sớm.
Khi mẹ bị căng thẳng sẽ khiến sữa tiết ra ít hơn
Trẻ quấy khóc, bỏ bú là tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ do nhiều nguyên nhân gây ra. Đa số tình trạng này sẽ tự hết khi mẹ điều chỉnh lại cách cho trẻ bú và một số thói quen xấu, trong vài trường hợp bất thường khác đòi hỏi phải có ý kiến từ bác sĩ. Nếu thấy bổ ích, bạn hãy chia sẻ thông tin này đến nhiều người hơn nữa nhé!