Hôm nay là ngày 23 tháng chạp âm lịch, là ngày cúng ông công ông táo về trời. Vào lúc này chắc hẳn những người mẹ, người vợ hay đơn giản là những người phụ nữ đều đã nghỉ ngơi sau cái ngày vất vả này. Vừa đi làm về rồi vào bếp nấu 5,6 món rồi thắp hương, thật sự nó là thử thách không phải ai cũng hiểu.
Sự tích ông công ông táo có nguồn gốc từ Trung Quốc. Bạn chưa biết thì có thể Google, hoặc lên Youtube xem video kể chuyện nhé. Tóm gọn lại là Ngọc Hoàng thương cho một mối tình tay ba, lòng nhân ái của con người mà phong cho họ làm Thần của những căn bếp. Câu chuyện nếu nhìn ở thời điểm hiện tại thì chắc họ sẽ đặt tên là “trà xanh” hay gì đó thay vì “ông công ông táo’’.
Trở về đến mâm cỗ cúng. Với nhà tôi, thường mẹ sẽ nấu 5 món chính, 1 món thường thay đổi so với mỗi năm, đơn giản vì có thời gian làm hay không. Mâm cỗ cúng bao gồm: gà luộc, nem rán, canh măng, rau củ luộc, miến xào và xôi. Có năm thay miến xào bằng tôm rán, hoặc rau củ luộc bằng nộm, có năm dùng bánh chưng thay xôi. Với 5 món này thôi, có thể mất cả buổi sáng, hoặc chiều để làm và chuẩn bị. Khác với mọi năm, tôi ở cơ quan thay vì giúp mẹ làm cơm cúng. Lúc đi làm cũng ngứa tay chân lắm, một phần ở cơ quan công việc cũng chán, sắp tết rồi, chả ai còn tinh thần làm việc cả. Các chị ở công ty cũng tranh thủ về sớm, có người thì nghỉ luôn ở nhà để làm. Âu cũng có người mới lập gia đình, nói đến làm cỗ thì mặt mày xanh xao, ngán ngẩm. Bí quyết để làm một bữa cỗ, mâm cúng hay túm lại muốn nấu ăn ngon, mọi thứ đều quyết định ở khâu chuẩn bị. Nếu bạn chuẩn bị, sắp xếp tốt, mọi thứ sẽ rất dễ dàng, còn không cơn ác mộng nó mới chỉ bắt đầu thôi.
Ở thời đại 4.0 hay 5.0 này, mọi việc đều có thể giải quyết bằng tiền. Đó là ý nghĩ của những “tấm chiếu mới” chưa trải. Bạn ra chợ mua các thứ về bày, nào thì gà luộc, khoanh giò, bánh chưng, khoảng 10 cái nem, 30.000đ tiền nộm, 20.000đ đĩa xôi, thêm củ su hào về luộc. Thế là xong mâm cỗ đó. Nghe đơn giản nhỉ, mà lại nhàn tênh, ăn xong rồi rửa bát chả phải nghĩ ngợi gì. Nói đến đây, có phải bản thân tôi đã quá cổ hủ, hay mình khó tính quá trong chuyện ăn uống mà làm khổ người khác. Nếu bạn là người đi “mua” thay vì “làm”, bạn có nghĩ tôi như vậy không? Tôi thì muốn có cái cảm giác tất bật ấy vì nó mới thể hiện tinh thần ngày tết mà hơn nữa tôi coi đó là sự gắn kết gia đình. Mẹ luôn chuẩn bị từ tối hôm trước, lên món để sáng đi chợ, ngâm gạo để đồ xôi và làm măng chuẩn bị cho bát canh. Túi đồ khi mẹ đi chợ về thì đều chia làm 3 phần: thức ăn sống (gà đã được vặt lông, thịt băm…, thức ăn chín (thường là giò) và rau. Gà thì về mẹ làm sạch, sát muối, rồi đem luộc. Tối hôm trước thì đã sơ chế qua măng (ngâm, luộc làm sạch rồi xào sơ qua). Chỉ cần gà chín, thả măng vào là xong được 2 món: canh và gà luộc. Nem là món mất công nhất. Thường như mọi năm, tôi phụ trách món này, ít ra là sơ chế món. Nấm hương, mộc nhĩ, miến ngâm cho nở, sát muối rửa sạch rồi băm nhỏ. Gọt vỏ cà rốt rồi nghiền, băm hành tây, thái hành tươi, băm nhỏ hành khô, cắt miến (độ dài bằng 1 ngón tay), rửa giá. Tất cả đều cho vào bát to, trong có thịt băm mẹ đã mua để trộn. Đừng quên thêm trứng gà (hoặc vịt) nhé. Trộn đều rồi gói thôi. Món nem này có thể làm trước rồi bỏ tủ đá, ăn đến đâu rán đến đó. Không tin thì hãy nhìn mấy gói nem bán sẵn ở ngoài siêu thị nhé. Đến đây là xong các món chính của mâm cúng ông công ông táo nhé. Nhiều người sẽ bảo mất công chuẩn bị từ đêm hôm trước, những người đó chắc chắn, ít nhất đối với tôi, họ “lười” và được hầu quen rồi. Trong ẩm thực, việc “nấu” là nhanh nhất, “list” chuẩn bị kia của mẹ tôi thì chỉ mất có 45’ là xong mâm cơm cúng rồi. Ăn xong thì anh em tôi chia nhau rửa bát. Năm nào cũng thế, với mẹ tôi và các bác trong xóm thì chả có chuyện gì lớn, thậm chí còn vui khi họ vừa làm vừa tán gẫu với nhau. Còn với các cô con dâu mới, bạn gái đang tuổi lấy chồng thì “khóc thét”, than thở, trốn tránh là chuyện thường.
Lúc tan làm, người anh làm cùng có nói câu này mà tôi thấy hơi chạnh lòng, không đến mức như thế đâu nhưng tôi nghĩ đây là lý do mà tết ngày nay không giống ngày xưa. “Đến giờ về làm cơm cúng rồi, mà có gì đâu, đi mua về cúng chứ làm gì, ngoài chợ đầy. Vợ mua gì cúng thì ăn nấy thôi, phải không”.