Hạ kali máu là tình trạng rối loạn điện giải thường gặp, bệnh có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu lượng kali trong máu giảm nặng mà cơ thể không bù trừ được. Hãy cùng bài viết dưới đây tìm hiểu về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hạ kali máu nhé!
1Hạ kali máu là gì?
Kali là một chất điện giải giúp các tế bào, cơ bắp và dây thần kinh trong cơ thể hoạt động bình thường. Thực phẩm là nguồn cung cấp kali chính cho cơ thể.
Hạ kali máu là thuật ngữ dùng để chỉ tình trạng nồng độ kali trong máu thấp hơn so với bình thường. Thận là cơ quan chính có vai trò kiểm soát lượng kali trong cơ thể. Lượng kali dư thừa trong có thể sẽ được đào thải qua nước tiểu hoặc qua mồ hôi.
- Nhẹ: 3 – 3.5 mEq/l.
- Trung bình: 2.5 – 3 mEq/l.
- Nặng: < 2.5 mEq/l. [1]
2Nguyên nhân gây hạ kali máu
Tăng phân phối kali vào tế bào
Một số thuốc làm tăng tính thấm màng tế bào với kali dẫn đến tăng phân phối kali vào các tế bào trong cơ thể gây ra tình trạng hạ kali máu.
Ngoài ra, trong các trường hợp nhiễm kiềm chuyển hoá và hô hấp, hạ kali máu xảy ra do sự dịch chuyển kali để duy trì điện thế nội mô.
Nếu lượng kali giảm đáng kể, điều này có thể gây ra các triệu chứng và vấn đề sức khỏe như mệt mỏi, co cứng cơ, đau bụng, buồn nôn, chán ăn và nguy hiểm hơn là rối loạn nhịp tim.
Mất kali do nguyên nhân tại thận
Mất kali do nguyên nhân tại thận có thể là do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm rối loạn chức năng thận, nhiễm trùng đường tiết niệu và các hội chứng bất thường về gen.
Một số thuốc làm tăng đào thải kali, điển hình là thuốc lợi tiểu, thuốc chống nấm amphotericin B, thuốc đồng vận beta-adrenergic, thuốc steroid, theophylline, aminoglycoside.
Bên cạnh đó, việc mất dịch dạ dày làm giảm thể tích ngoại bào, gây kiềm chuyển hóa phóng thích aldosteron, dẫn đến tăng bài tiết Kali qua thận.
Khi thận không hoạt động đúng cách dẫn đến không thể giữ lại đủ lượng kali cần thiết cho cơ thể.
Mất kali do nguyên nhân ngoài thận
Các nguyên nhân ngoài thận có thể gây hạ kali máu như thiếu Mg, mất kali qua đường tiêu hoá: tiêu chảy, nhiễm khuẩn, do chế độ ăn: biếng ăn, nghiện rượu…
Việc mất kali trong dịch dạ dày thường không đáng kể, tuy nhiên, trong trường hợp mất nhiều kali hoặc khi có các tình trạng nôn ói và rửa dạ dày có thể gây ra sự mất cân bằng kali trong cơ thể dẫn đến tình trạng hạ kali máu.
3Triệu chứng của hạ kali máu
Một số triệu chứng của hạ kali máu bao gồm:
- Mệt mỏi.
- Co cứng và đau cơ.
- Chuột rút.
- Buồn nôn.
- Chán ăn.
- Táo bón.
- Cảm giác khó thở.
Trong các trường hợp nặng, hạ kali máu còn có thể gây ra các triệu chứng nguy hiểm hơn như:
- Rối loạn nhịp tim.
- Yếu liệt cơ.
- Suy hô hấp. [2]
Đau bụng, buồn nôn là dấu hiệu của hạ kali máu
4Cách chẩn đoán
Thăm khám lâm sàng
Trong quá trình chẩn đoán tình trạng hạ kali máu, thông tin về tiền sử bệnh và thuốc đang sử dụng của bệnh nhân là rất quan trọng.
Việc đánh giá thể tích dịch ngoại bào để xác định nguyên nhân hạ kali máu cũng rất cần thiết và có thể được thực hiện thông qua các phương pháp thăm khám lâm sàng.
Xét nghiệm
Bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm máu và nước tiểu để kiểm tra nồng độ khoáng chất và chất điện giải có trong máu, bao gồm cả nồng độ của kali.
Bên cạnh đó, xét nghiệm rối loạn acid – base cũng là phương pháp hữu ích để chẩn đoán chính xác nguyên nhân hạ kali máu. [2]
Xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ vitamin và khoáng chất
5Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Bạn nên đến gặp bác sĩ để thăm khám và điều trị nếu có các dấu hiệu sau:
- Mệt mỏi.
- Khó thở.
- Co cứng cơ.
- Đau bụng.
- Buồn nôn.
- Chán ăn.
Nơi khám chữa hạ kali máu
Hãy đến các trung tâm y tế gần nhất hoặc các khoa nội tiết của các bệnh viện đa khoa tại địa phương để được thăm khám và điều trị.
Ngoài ra, có thể tham khảo một số bệnh viện lớn uy tín để được chẩn đoán và chữa trị:
- Tại TP Hồ Chí Minh: Bệnh viện Nhân dân 115, bệnh viện Nhiệt đới, bệnh viện Đại học Y dược, bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Nguyễn Tri Phương,…
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh viện Đại học Y Hà Nội, bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện E Hà Nội, Viện Y học cổ truyền Trung ương,…
6Các phương pháp điều trị hạ kali máu
Việc theo dõi nhịp tim người hạ kali máu rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị và sự an toàn cho bệnh nhân.
Để điều trị hạ kali máu, bác sĩ sẽ thực hiện các bước như sau:
- Loại bỏ nguyên nhân: Sau khi xác định nguyên nhân gây hạ kali máu, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc và điều chỉnh chế độ ăn uống phù hợp để giảm các triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.
- Khôi phục mức kali: Để khôi phục mức kali trong cơ thể thì bệnh nhân có thể được bổ sung kali qua đường uống hoặc đường tiêm. Tuy nhiên, việc điều chỉnh mức kali quá nhanh có thể gây tác dụng phụ đối với nhịp tim, vì vậy điều trị nên được thực hiện từ từ và giám sát cẩn thận.
- Theo dõi nồng độ: Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ kiểm tra nồng độ kali của bệnh nhân để đảm bảo mức kali nằm trong giới hạn an toàn và tránh các biến chứng.
Sau khi xuất viện, bệnh nhân nên tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ trong việc bổ sung kali và magie qua chế độ ăn uống hoặc thuốc bổ để ngăn ngừa tái phát. [2]
Duy trì nhịp tim ổn đinh luôn được ưu tiên hàng đầu trong điều trị hạ kali
7Biện pháp phòng ngừa
Để ngăn ngừa tình trạng hạ kali máu thì bạn nên thực hiện một số điều sau:
- Phòng ngừa mất nước để tránh xảy ra tình trạng hạ kali máu.
- Thực hiện một chế độ ăn uống giàu kali có thể giúp ngăn ngừa và điều trị kali trong máu thấp. Các thực phẩm giàu kali như: quả bơ, khoai lang, khoai tây, nước dừa, dưa hấu, các loại đậu trắng,…
Lưu ý: Những người suy thận có nguy cơ tăng kali máu, vì vậy cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc ăn các thức ăn giàu kali, lượng phù hợp.[2]
Chế độ ăn uống giàu kali có thể giúp ngăn ngừa và điều trị kali trong máu thấp
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn đọc nhiều thông tin sức khỏe bổ ích. Hãy quan tâm chú ý đến sức khỏe, cũng như có chế độ ăn uống luyện tập nghỉ ngơi hợp lý để phòng ngừa hạ kali huyết nhé.